بررسي اثر سطوح مختلف نيتروژن، فسفر و پتاسيم بر عملكرد، فتوسنتز و پيگمانت هاي فتوسنتزي، كلروفيل و غلظت نيتروژن اجزاي گياه دارويي و صنعتي موسير (Allium altissimum Regel.)

Effect of nitrogen phosphorous and potassium fertilizer levels on yield, photosynthetic rate photosynthetic pigments, chlorophyll content, and nitrogen concentration of plant components of Allium altissimum Regel.

موسير (Allium altissimum Regel.) گياهي دارويي، چندساله داراي غده زير زميني و از محصولات فرعي مراتع و جنگل ها مي باشد كه در رويشگاه هاي مرتفع و طبيعي رشد مي كند. با توجه به خودرو بودن اين گياه و احتمال مواجه شدن با كمبود عناصر غذايي و تاثير بر عملكرد آن تعيين نياز غذايي گياه از اهميت ويژه اي برخوردار است. بدين جهت به منظور بررسي اثرات سطوح مختلف عناصر غذايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم، آزمايشي به صورت طرح فاكتوريل در قالب كاملاً تصادفي در سه تكرار در محيط كنترل شده گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1389 انجام شد. تيمار هاي آزمايش شامل چهار سطح نيتروژن صفر، 70، 140 و 210 كيلوگرم در هكتار، سه سطح صفر، 50 و 100 كيلوگرم فسفر در هكتار و سه سطح صفر، 25 و 50 كيلوگرم پتاسيم در هكتار بر رنگيزه هاي فتوسنتزي و فتوسنتز توده موسير كلات بود. نتايج نشان داد كه افزايش نيتروژن تاثير معني داري در افزايش عملكرد خشك و تر پياز و ميزان نسبي كلروفيل داشت. نيتروژن، فسفر و اثرات متقابل نيتروژن و فسفر تاثير معني داري بر افزايش فتوسنتز برگ گياه داشت، ولي پتاسيم تاثير معني داري بر صفات مورد مطالعه نداشت كه احتمالاً به دليل پتاسيم كافي محيط رشد بود. نتايج تجزيه نمونه خاك گلدان و ساقه و برگ پس از برداشت نشان داد كه تفاوت معني داري در غلظت نيتروژن نمونه ها در سطوح مختلف اين كود وجود نداشت. آزمايش نمونه پياز موسير نشان داد كه با افزايش سطوح كود نيتروژنه، غلظت نيتروژن پياز بطور معني داري افزايش پيدا كرد، بطوريكه بالاترين غلظت نيتروژن آن با 3/2 درصد در سطح چهارم نيتروژن كاربردي مشاهده شد كه نسبت به شاهد بيش از شش برابر افزايش داشت.

Persian shallot (Allium altissimum Regel.) is one of the perennial medicinal and industrial plant which is naturally growing in high elevated lands. In order to evaluate the effects of different nutrient elements such as nitrogen, phosphorus and potassium on photosynthetic rate and pigment content of Persian shallot; an experiment was conducted as factorial based on completely randomized design with three replications in Agricultural Research Green house, Collage of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad during year of 2010. The factors included nitrogen application (as urea) with four levels (control, 70, 140, and 210 kg.ha-1), phosphorus (as super phosphate) with three levels (control, 50 and 100 kg.ha-1) and potassium (as potassium sulphate) with three levels (control, 25 and 50 kg.ha-1). Results indicated that a significant increase in wet and dry matter of bulb yield and chlorophyll content with increasing nitrogen. Nitrogen, phosphorous and interaction of nitrogen and phosphorus caused an increase in photosynthesis rate of Persian shallot. However, potassium did not have any significant effect on studied characteristics that might be because of enough potassium content in the soil. Results of soil analysis and straw stem and leaves after harvesting showed no significant differences in nitrogen concentrations of samples in different levels of fertilizers. With increasing nitrogen application, the content of bulb nitrogen significantly increased. Therefore, the highest concentration of nitrogen in bulbs with 2.3% was observed in the highest nitrogen application level treatments.