تاثير مداخله آموزشي مبتني بر تيوري رفتار برنامه ريزي شده بر رفتارهاي منجر به تشخيص زود هنگام سرطان پستان در زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهر زاهدان سال 1392

Effect of an Educational Intervention Based on the Theory of Planned Behavior on behaviors leading to early diagnosis of Breast Cancer among women referred to health care centers in Zahedan in 2013

مقدمه: سرطان دومين عامل مرگ در سراسر جهان به شمار مي آيد. تشخيص زودرس و به موقع بيماري در درمان موفقيت آميز و انتشار كمتر بيماري تاثير بسزايي دارد. بر طبق مطالعات انجام شده، ميزان بقاي 5 ساله زناني كه سرطان پستان آنها به موقع تشخيص داده شده، 90% بوده است. مطالعه حاضر با هدف انجام مداخله آموزشي بر مبناي تيوري رفتار برنامه ريزي شده جهت ارتقا رفتارهاي منجر به تشخيص به موقع سرطان پستان در زنان شهر زاهدان انجام يافت. روش بررسي: اين مطالعه از نوع مداخله اي شاهد دار بود. جمعيت مورد مطالعه شامل 140 زن مراجعه كننده به درمانگاه هاي شهر زاهدان بود كه به صورت خوشه اي تصادفي انتخاب و بطور تصادفي به دو گروه مداخله (70 نفر) و شاهد (70 نفر) تقسيم شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوري و با استفاده از آزمون هاي آماري ناپارامتري (كاي دو، مك نمار، ويلكاكسون، من ويتني) و نرم افزار آماري SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته ها: پس از مداخله آموزشي ميانگين امتيازات آگاهي، نگرش، كنترل رفتاري درك شده، قصد رفتاري و انجام رفتارهاي غربالگري در گروه مداخله به صورت معني داري افزايش يافت. اين تغييرات در گروه شاهد معني دار نبود. ميانگين نمرات هنجارهاي ذهني در گروه مداخله افزايش آماري معني داري پيدا نكرد. نتيجه گيري: مداخله آموزشي بر اساس تيوري رفتار برنامه ريزي شده رفتارهاي منجر به تشخيص زودهنگام سرطان پستان را ارتقا مي دهد. پيشنهاد مي شود جهت ارتقا رفتارهاي غربالگري سرطان پستان از اين تيوري استفاده شود.

Background: Brest Cancer is the second reason of death in the world. Early diagnosis of the disease is effective in successful treatment and less metastasis. According to the studies, 5-year survival rate of breast cancer in women with proper diagnosis is 90%. The present study aimed to conduct an educational intervention based on the Theory of Planned Behavior to promote behaviors that lead to the proper diagnosis of breast cancer in Zahedanʹs women. Methods: This was an intervention with control. Study population consisted of 140 women who were referred to the clinics of Zahedan and were randomly selected and divided in two groups of intervention (70 persons) and control (70 persons). Data were collected by questionnaire and analyzed using nonparametric statistical tests (Chi square, Mc Nemar, Willcoxon test, Mann-Whitney-U) by SPSS software. Results: After educational intervention the mean value of knowledge, attitude, and control of perceived behavior, behavioral intention, and adopting screening behaviors increased significantly in the intervention group, while these changes werenʹt significant in the control group. The mean value of subjective norms did not statistically increase the effect of norms on behavior was mediating by behavioral control, meaning that. Norms affected indirectly on behavior. Conclusion: Educational intervention based on the Planned Behavior Theory promotes behaviors that lead to the proper diagnosis of breast cancer. It is recommended to apply this theory for improving the screening behaviors. Keywords: Breast Cancer, Breast Self-Examination, Planned Behavior Theory, Education.