تأثير دور آبياري و كود نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد رويشي و زايشي ريحان (Ocimum basilicum L.) در منطقه‌ بيرجند

Effects of irrigation intervals and nitrogen fertilizer levels on vegetative and reproductive yields of basil (Ocimum basilicum L.) under Birjand conditions

به منظور مطالعه سطوح آبیاری و نیتروژن بر عملكرد رویشی و زایشی ریحان، آزمایش مزرعه ای در بیرجند (منطقه مود) در بهار و تابستان سال 1389 اجرا شد. آزمایش به صورت كرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار اجرا شد. كرت اصلی به دور آبیاری با دو سطح هفت و چهارده روز و كرت فرعی به مقدار نیتروژن با چهار سطح صفر (شاهد)، 50، 100 و 150 كیلوگرم نیتروژن در هكتار (به صورت اوره) اختصاص داشت. نتایج آنالیز واریانس داده ها نشان داد كه سطوح آبیاری و كود نیتروژن بر اغلب صفات مورد مطالعه ریحان تأثیر معنی داری داشتند. عملكرد دانه با دور آبیاری هفت روز 5/34 گرم بر مترمربع بود كه نسبت به دور آبیاری 14 روز حدود 4/18 درصد افزایش نشان داد. بیشترین عملكرد دانه در سطوح 150 و 100 كیلوگرم در هكتار نیتروژن به دست آمد كه نسبت به شاهد 1/36 و 4/29 درصد بیشتر بود. عملكرد رویشی كل (3/153 گرم بر مترمربع) در مدار آبیاری یك هفته حدود 6/14 درصد نسبت به آبیاری هر دو هفته (8/133 گرم بر مترمربع) افزایش نشان داد. كاربرد 150 كیلوگرم در هكتار نیتروژن بیشترین زیست‌توده كل را ایجاد نمود و كمترین آن در سطوح صفر و 50 كیلوگرم در هكتار نیتروژن به‌دست آمد. تعداد سنبله در بوته فقط تحت تأثیر كاربرد سطوح كود قرار گرفت. تیمارهای آبیاری و كود نیتروژن اثری بر وزن دانه ریحان نداشتند. با افزایش دور آبیاری از یك هفته به دو هفته عملكرد برگ ریحان از 4/144 به 119 گرم در مترمربع (معادل 3/21 درصد) كاهش یافت. با افزایش میزان كاربرد كود نیتروژن عملكرد برگ و بخش رویشی روند افزایشی نشان دادند.

In order to study the effect of irrigation and nitrogen fertilizer levels on yield of basil, an experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design with three replications in Birjand (Moud region) in 2010. Main plot factor was two irrigation levels (7 and 14 days interval) and nitrogen fertilizer (as urea) was considered as sub plot factor in four levels (0, 50, 100 and 150 kg.ha-1). Results indicated that treatments affected on majority studied traits of basil. Seed yield was increased in 7 days irrigation interval by 18.4% in compared to 14 days irrigation interval. The highest seed yield was achieved in 100 and 150 kg.ha-1 nitrogen fertilizers that were higher than control by 29.4 and 36.1%. Total biomass was 153.3 g.m-2 in 7 days irrigation interval in compared to 133.8 g.m-2 in 14 days irrigation treatment. The greatest total biomass was show in 150 kg.ha-1 nitrogen fertilizer and the lowest was resulted from 0 and 50 kg ha-1 nitrogen fertilizer levels. Ear number per plant was significantly affected by nitrogen fertilizer levels, but irrigation and fertilizer treatments had no significant effects on seed weight of basil. Increasing of irrigation intervals decreased the leaf yield of basil by 21.3%. Increasing of nitrogen application increased leaf and vegetative yields on basil.