اثر ورمي‌كمپوست و كودهاي زيستي بر عملكرد رويشي و اسانس ريحان (Ocimum basilicum L.) در شرايط آب و هوايي مشهد

Effects of biological fertilizer and vermicompost on vegetative yield and essential oil of basil (Ocimum basilicum L.) under Mashhad climatic conditions

به منظور مطالعه اثرات ورمی كمپوست و كودهای زیستی بر عملكرد رویشی و اسانس ریحان Ocimum basilicum L.)) آزمایشی در قالب طرح بلوك های كامل تصادفی با سه تكرار در مشهد در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل 1- ورمی كمپوست، 2- نیتروكسین (حاوی باكتری های Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)، 3- بیوفسفر (حاوی باكتری های Pseudomonas sp. و Bacillus sp.)، 4- ورمی-كمپوست+ نیتروكسین، 5- ورمی كمپوست+ بیوفسفر، 6- نیتروكسین+ بیوفسفر، 7- ورمی كمپوست+ نیتروكسین+ بیوفسفر، 8- كود شیمیایی (N.P.K) و 9- شاهد (بدون كود) بودند. در طی فصل رشد دو چین در مرحله رشدی یكسان برداشت شد. نتایج آزمایش حاكی از برتری معنی دار تركیب‌های كودی زیستی و ورمی‌ ورمی كمپوست نسبت به شاهد و شیمیایی در بسیاری از صفات اندازه گیری شده در هردو چین بود. در چین اول بیشترین عملكرد تازه (8/11377 كیلوگرم در هكتار) و خشك (6/1895 كیلوگرم در هكتار) در گیاهان تحت تیمار ورمی كمپوست+ نیتروكسین+ بیوفسفر مشاهده شد و تیمارهای ورمی كمپوست+ نیتروكسین و ورمی كمپوست+ بیوفسفر بیشترین تأثیر را در افزایش عملكرد خشك برگ (به ترتیب 7/1164 و 8/1166 كیلوگرم در هكتار) داشتند. در چین دوم بیشترین عملكرد تازه كل اندام هوایی (3/11333 كیلوگرم در هكتار) در گیاهان تحت تیمار ورمی+ نیتروكسین+ بیوفسفر، و بیشترین عملكرد خشك كل اندام هوایی و عملكرد خشك برگ (به ترتیب 8/2017 و 4/1103 كیلوگرم در هكتار) در تیمار ورمی كمپوست+ نیتروكسین مشاهده شد. بیشترین درصد اسانس در هر دو چین در گیاهان تحت تیمار شاهد (به ترتیب 2/1 و 23/1 درصد در چین اول و دوم) حاصل شد. بر اساس نتایج این مطالعه، ورمی كمپوست و كودهای زیستی به تنهایی و یا در تركیب با یكدیگر تاثیری در افزایش درصد اسانس نداشتند، ولی عملكرد رویشی را افزایش دادند.

In order to study the effects of vermicompost and biological fertilizers on vegetative yield and essential oil of basil (Ocimum basilicum L.), an experiment was conducted based on a complete randomized block design with nine treatments and three replications at Mashhad during growing season of 2009-2010. The treatments were: 1) vermicompost, 2) Nitroxin (included: Azotobacter sp. and Azospirillum sp.), 3) biophosphorus (Included: Pseudomonas sp and Bacillus sp), 4) Vermicompost+ Nitroxin, 5) vermicompost+ biophosphorus, 6) Nitroxin+ biophosphorus, 7) vermicompost+ Nitroxin+ biophosphorus, 8) chemical fertilizer (N.P.K), 9) control (no fertilizer). Two harvests were cut at similar phonological stage during growing season. The results showed that at both cutting of basil, biological fertilizer combined with vermicompost were better compared to chemical fertilizer and control. In the first harvest, the highest fresh (11377.8 kg.ha-1) and dry yields (1895.6 kg.ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin+ Biophosphorus treatment. Also, vermicompost+ Nitroxin and vermicompost+ biophosphorus produced the highest leaf dry yield (1164.7 and 1166.8 kg.ha-1 respectively). In second cutting, the highest fresh yield (11333.3 kg.ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin+ biophosphorus and the highest dry yield (2017.8 kg.ha-1) and leaf dry weight (1103.4 kg.ha-1) obtained in vermicompost+ Nitroxin treatments. In both cuttings, the highest essential oil percentage obtained in control. The results of this study showed that vermicompost and bio fertilizers alone or in combination had no effect on essential oil but increased vegetative yield.