كرامت اكتسابي انسان از ديدگاه علّامه طباطبايي

Man’s Acquired Dignity in Allamah Tabatabaii’s View

كرامت انسان، به‌مثابه اساس حقوق بشر و معيار تعامل اجتماعي و بين‌المللي، در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني، از اهميت ويژه برخوردار است. علّامه طباطبايي كه از چهره‌هاي كم‌نظير علمي جهان اسلام به‌شمار مي‌رود، كرامت انسان را به صورت عمده به تكويني و اكتسابي تقسيم مي‌كند. در اين نوشتار مي‌كوشيم با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، كرامت اكتسابي، معيار كرامت و مهم‌ترين ويژگي‌هاي آن‌ را از منظر علّامه بيان كنيم. كرامت اكتسابي، در حقيقت دستيابي انسان به كمالات وجودي و مقام قرب الهي و تنها راه وصول به آن خدامحوري است. لذا هر اندازه عبوديت انسان در پيشگاه حق‌تعالي، آگاهانه‌تر و مخلصانه‌تر باشد، به همان ‌اندازه به ارزش و كرامت بيشتر نايل مي‌آيد. ازآنجا‌كه كرامت اكتسابي بر اثر تلاش‌هاي اختياري انسان به دست مي‌آيد، يك امر ارزشي است و مي‌توان به آن افتخار نمود. چون حركت تكاملي انسان، به‌تدريج حاصل مي‌‌شود، تدريجي و تشكيكي بودن دو ويژگي ديگر كرامت اكتسابي است. به دليل اينكه همه انسان‌ها قابليت كسب كرامت را دارند، نوعي بودن چهارمين ويژگي‌ آن به‌شمار مي‌رود.

Man’s dignity as the basis of human rights and criterion for international and social interaction is of particular importance in different fields of human sciences. Allamah Tabatabaii, who is regarded one of the unique scientific figures in the world of Islam, generally divides man’s dignity into genetic and acquired dignity. Using a descriptive-analytical method, the present paper elaborates on acquired dignity, criterion of dignity and its most important features in Allamah’s view. In fact, acquired dignity is man’s attainment to existential perfections and the state of nearness to God, the only way of which is God-orientation. Therefore, the more conscious and devoted man’s servitude towards God, the more he attains value and dignity. Since acquired dignity is attained by man’s voluntary attempts, it is a value matter and man can be proud of it, because man’s evolutionary move is attained gradually. Gradation and gradualness are two other features of acquired dignity.