ترازوي احد خو: علي(ع) در آثار مولوي

The scale of Ahad Khou: Ali (PUH) in Rumi’s works

آموزه ولايت حلقه اتصال دو جريان مهم تشيع و تصوف در عالم اسلام است‏، از اين رو درونمايه اصلي آثار پيشگامان هردو جريان سيره و سخنان اوليا بوده است. اين جستار به تحليل و نشان دادن سيماي علي(ع) در سه اثر سترگ جلال الدين محمد مولوي (مثنوي‏، كليات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاكي از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (604-672ق)‏ كه بي ترديد خود از كاملان طريقت است، سلسله طريقت و حتي نَسَبيت مادري خود را به اميرالمومنين مي رساند. در نگاه مولوي، از ويژگيهاي بي قياس حضرت علي(ع)، اخلاص، زهد، بينش، شهود و مرگ ستايي مورد اقتداي جلال الدين است. افزون بر آنها، رحمت و كرم علي تا بدان حد است كه در گزارش احتمالاً برساخته مولوي از داستان عمرو بن عبدود، علي(ع) سرانجام هم حيات جسماني و هم حيات معنوي به آن يل عرب اعطا مي كند و حتي به ابن ملجم نويد شفاعت در روز حشر مي دهد. در نظر مولوي، علي تنها محرم اسرار شب معراج پيامبر بوده است. همچنين در باور وي، اگر آن شاه هستي، در پي كسب مقام خلافت بود، نه برآمده از حبّ دنيا و ريا است، بلكه در پي اين بود تا نخل خلافت و نيابت پيامبر را به ثمر برساند و آن را جاني دگر بخشد.

Velayat’s trainings are a link among two important course of Tashayo’ and Tssavof in Islam’s World, so the main subjects of scholars’ works in these two courses were life and words of saints. This article analyses and shows Ali’s features in three main works of Jalal al-Din Mohammad Moulavi (Mathnavi, Koliyat Shams and Majalese Sab’e) and presents a report through his virtues. Moulana (Rumi) (672-604) who without any doubt is one of complete people of path related his mother relativity to Imam Ali (PUH). From Moulavi’s perspective, devotion, piety, attitude, intuitive and praising death are immeasurable remarkable features of Imam Ali (PUH) that Rumi imitated from them. Moreover, for Moulavi munificence and mercy of Ali (PUH) is too high that Moulavi in his imaginary story claimed, Ali gave Mohammad Abdovad both bodily and spiritual live and even Ali (PUH) [in Moulavi story] promised to Ebn Moljam about his intercession in resurrection. From Moulavi perspective Ali (PUH) was the only confident person in Me’raj (Prophet’s nocturnal ascent) with Prophet Mohammad (PUH). Furthermore, from his idea not only Ali (PUH) was not thinking to Khalafah but also he was trying to renew Prophet’s representation and Khalafah.