مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نگرش دانشجويان پزشكي نسبت به سالمندان پس از گذراندن واحد طب سالمندي

چكيده فارسي :

اخيراً با توجه به بهبود تغذيه، بهداشت و درمان، عمر انسان‌ها طولاني‌تر شده است و روز به روز به تعداد سالمندان افزوده مي‌گردد(1). به دليل تغييرات فيزيولوژيكي كه با بالا رفتن سن رخ مي‌دهد ،سالمندان بيش از سنين ديگر به بيماري‌هاي گوناگون مبتلا مي‌شوند و حداقل نود درصد از تمامي سالمندان به يك بيماري مزمن مبتلا هستند(2)، با وجود چنين مشكلاتي نيازهاي مراقبتي وسيع‌تري براي سالمندان پيش مي‌آيد. نگرش نسبت به مراقبت از بيماران سالمند از مسايل تعيين كننده رفتار مراقبتي است كه بر سلامت و بهبودي سالمندان تاثير مي‌گذارد(3). اما شواهد نشان مي‌دهد كه دانشجويان پزشكي نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بي‌علاقه هستند بلكه حتي نسبت به بيماران جوان خدمات كم‌تري را نيز به آن‌ها ارايه مي‌دهند(4). در برخي مطالعات ديده شده كه آموزش‌هاي خاص در ارتباط با طب سالمندي باعث بهبود نگرش دانشجويان پزشكي شده است(4تا5). ولي در برخي ديگر مطالعات اين آموزش‌ها باعث منفي‌تر شدن نگرش دانشجويان شده است (6). اين ابهام و تناقض در ادبيات موجود، ضرورت انجام بررسي‌ها بيش‌تر در اين زمينه را مطرح مي‌سازد. اين مطالعه به منظور بررسي تاثيرآموزش واحد طب سالمندي بر نگرش دانشجويان پزشكي دانشگاه علوم پزشكي اهواز نسبت به سالمندان انجام شد. روش: اين مطالعه يك مطالعه‌ي توصيفي بود. جامعه پژوهش، شامل كليه دانشجويان پزشكي ترم 8 دانشكده پزشكي دانشگاه جندي شاپور اهواز، در طي 2 سال متوالي (1388 تا 1390) بود، اين تعداد 52 نفر بودند كه از اين تعداد 3 نفر به دليل حذف واحد و 9 نفر به دليل غيبت بيش‌تر از 2 جلسه از مطالعه خارج شدند و 40 نفر معيارهاي ورود به مطالعه (گذراندن واحد درسي در همين دانشگاه، شركت در حداقل 15 جلسه از كلاس‌ها) را داشتند دوره آموزش طب سالمندي توسط دانشكده پزشكي براي دانشجويان پزشكي عمومي طراحي شده است. اين درس شامل 2 واحد درس تيوري است (17 جلسه 2 ساعته) كه در طول ترم 8 تحصيلي ارايه مي‌گردد. مطالب تدريس شده شامل شايع‌ترين و مهم‌ترين بيماري‌هاي سالمندي است و مدرسين، اعضاي هيات‌علمي دانشكده پزشكي با تخصص‌هاي مربوطه هستند. به عنوان مثال افسردگي در سالمندان توسط متخصص روان‌پزشكي ارايه مي‌گردد.شركت‌كنندگان قبل از شروع اولين جلسه كلاس تيوري و يك هفته بعد از پايان امتحان واحد طب سالمندي، پرسشنامه را تكميل ‌كردند. دانشجويان در بدو ورود درباره اهداف پژوهش توجيه ‌شدند و در صورت تمايل، بعد از امضاي رضايت‌نامه آگاهانه، پرسشنامه GAS "Geriatric Attitudes Scale"(7) را با كد و بدون ذكر نام تكميل ‌كردند. پرسشنامه بعد از گذراندن دوره مجدداً با همان كد تكميل شد. اين پرسشنامه كه توسط روبن (Reuben) و همكاران تهيه و اعتباريابي شده است، 14 گويه دارد كه هر گويه روي يك مقياس پنج درجه‌اي ليكرت از 1 تا 5 درجه‌بندي شده است. در هر سوال به مثبت‌ترين پاسخ درزمينه نگرش نسبت به سالمندان عدد 5 و به منفي‌ترين پاسخ عدد 1 اختصاص مي‌يابد. حداكثر نمره‌ي پرسشنامه 70 و حداقل 14 است. روبن (Reuben) و همكاران ضريب همساني دروني اين پرسشنامه را 76/0=? گزارش دادند(7). حسن‌وند عموزاده نيز اعتبار و پايايي بالايي را براي فرم فارسي اين پرسشنامه گزارش داد(8). جهت آناليز داده‌ها از نرم افزار SPSS-20و از آمار توصيفي و از آزمون آماري t با نمونه‌هاي جفت جهت بررسي تفاوت ميانگين نمرات قبل و بعد از آموزش نسبت به نگرش به سالمندي استفاده شد. نتايج: تمامي 40 پرسشنامه توزيع شده بازگشت داده شد و تجزيه و تحليل شد (100% برگشت‌پذيري). از بين شركت‌كنندگان 8 نفر مرد (20%) و 32 (80%) نفر زن بودند. ميانگين سني (91/0‌±) 64/22 سال بود. آزمون آماري تي زوج تفاوت معناداري بين ميانگين نمرات نگرش كلي دانشجويان نسبت به سالمندان قبل از گذراندن درس (14/4±32/44) و پس از آن (75/3±50) نشان داد(001/0 P < )، يعني نگرش نسبت به سالمندان پس از گذراندن درس طب سالمندي به طور مثبت ارتقا يافت. بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين مطالعه ميانگين نمره‌ي نگرش دانشجويان نسبت به سالمندان پس از برگزاري واحد آموزشي افزايش يافته است.مطالعات ديگري نيز هم‌راستا با پژوهش حاضر، مبين نقش مثبت آموزش در ارتقاي نگرش افراد نسبت به سالمندان بوده است(4تا7). با توجه به نتايج مطالعه كنوني و نتايج ساير مطالعات، ايجاد فرصت‌هاي بيش‌تر براي دانشجويان پزشكي و غني‌سازي محتواي آموزشي جهت ارتقاي نگرش مثبت نسبت به سالمندان و مراقبت از آن‌ها موثر است. نتايج به دست آمده از اين مطالعه براي مدرساني كه تصور مي‌كنند فعاليت‌شان تاثيري بر نگرش دانشجويان ندارد و ادراك يا نگرش دانشجويان خارج از كنترل است قابل توجه است. اين دوره مي‌تواند باعث ارتقاي نگرش مثبت نسبت به سالمندي ‌گردد.