نقش و پيامد‌هاي اعتماد در رابطه‌ي پزشك و بيمار

The role and consequences of trust in physician-patient relationship

اعتماد مهم‌ترين عنصر در رابطه‌ی پزشك و بيمار است و در توصيف اهميت آن همين بس كه در فرمايش حضرت امام جعفر صادق عليه السلام، پزشك حاذق و مورد اعتماد هم‌پايه‌ی فقيه عادل شمرده شده و هم در پندنامه‌ی اهوازی و هم مناجاتنامه‌ی ابن ميمون بر آن تأكيد فراوان شده است. امروزه، اعتماد را از مؤلفه‌های سلامت اجتماعی می‌دانيم و معتقديم كه در رابطه‌ی پزشك و بيمار تأثيرات زيادی بر طبابت دارد؛ ازجمله آن‌كه اثربخشی درمان بيش‌تر می‌شود، رضايت بيمار و هم‌چنين رضايت پزشك بالاتر می‌رود، اتونومی بيمار حفظ می‌شود، تلقين سلامتی صورت می‌گيرد و بيماران در پيگيری درمان خود و پرداخت هزينه‌ها جديت بيش‌تر و مماشات كم‌تری به خرج می‌دهند. هدف از تدوين اين مقاله كه به شيوه‌ی مروری - تحليلی تدوين شده است، دسته‌بندی اعتماد و بيان نقش آن در ارتباط پزشك و بيمار است. اعتماد در رابطه‌ی پزشك و بيمار را چنان‌چه فقط در موضوع طبابت محدود كنيم، به دو دسته تقسيم می‌شود كه عبارتند از: 1- اعتماد نامشروط، يعنی اعتماد كامل و فارغ از خودآيينی (autonomy) 2- اعتماد مشروط و همراه با حفظ خودآيينی. در نوع اول و در خصوص فراموش شدن خودآيينی بيمار، هم می‌توان بيمار را مقصر دانست هم پزشك را. تقصير بيمار از لحاظ ضعف در خودباوری و عدم مشاركت در تصميم‌سازی و فرايند درمان است و تقصير پزشك از لحاظ تمايل به پدرسالاری (paternalism) و نگاه پدرسالارانه به بيمار و درمان او می‌باشد. لكن در اين مقاله با تأكيد بر اهميت اعتماد متذكر می‌شويم كه مبادا شدت اعتماد در رابطه‌ی پزشك و بيمار موجب نامشروط شدن آن و جاری شدن پدرسالاری شود و چنين نتيجه می‌گيريم كه اگر پزشكان مفهوم اعتماد و دسته‌بندی آن را بشناسند در ارتباط با بيمار كم‌تر به پدرسالاری رو می‌آورند.

Trust is a key element in the physician-patient relationship. Imam Jafar Sadiq (A.S.) stated that the proficient and trusted physician is in equal level of a just jurisprudent. Ancient ethical texts put much emphasis on physicians to be trusted. Nowadays, trust is a component of social health; we believe that in the physician-patient relationship, trust has a significant impact on the practice, and increases the effectiveness of treatment and the satisfaction of patient and physician? also patient autonomy is preserved, health is positively reinforced, and patients will be more serious and less negligent with expenses, treatment, and follow up. This paper is a review/analytical article, and aims at classifying trust and examining its role in communication between physician and patient. If limited to practice, trust in the physician - patient relationship is divided into two types: 1- Unconditional trust, which means full confidence with no autonomy2- Conditional trust, which entails maintaining autonomy.  In the first type, where patientʹs autonomy is foregone, both patient and physician can be blamed. The patient is to blame due to an absence of self confidence and lack of participation in decision making and treatment, and the physician might in his place have the tendency to patronize. In this article we emphasize the importance of trust and warn against paternalism and conclude that if doctors truly comprehend the meaning of trust, they will try to avoid paternalism.