توليدمثل پس از مرگ: حقوق بيمار و ديدگاه اسلامي

Posthumous assisted reproduction: patients’ rights and Islamic view

باروری‌های مصنوعی، بسياری از زوج‌های نابارور را به داشتن فرزند اميدوار كرده است، اما اين اميدواری، مشكلات فراوان اجتماعی، اخلاقی، فقهی و حقوقی نيز همراه داشته است كه لزوم بررسی آن‌ها اجتناب‌ناپذير است. روش‌های انجماد گامت و جنين، تعداد فراوان جنين‌های منجمد و هم‌چنين امكانِ گرفتن گامت شخص فوت شده تا مدتی پس از فوت، مسأله‌ای به‌نام باروری پس از مرگ را به ميان آورده است. در اين مقاله تلاش شده است تا مسائل اخلاقی مربوط به اين روش بحث شود. در اين مطالعه، بررسی مسائل اخلاقی با مطالعه‌ی كتب و متون اصلی انجام گرفته و در واكاوی مسائل فقهی از متون اسلامی و فتاوی فقها استفاده شده است. هم‌چنين، در ارتباط با مسائل اجتماعی و حقوقی از مشورت و همكاری متخصصان و حقوقدانان و هم‌چنين مقالات، دستورالعمل‌ها و مطالب موجود در اين زمينه ياری گرفته شده است.در جوامع اسلامی كه ناباروری، بيماری خانواده دانسته می‌شود، ارائه‌ی روش‌های كمك‌باروری برای توليد‌مثل پس از مرگ مناسب به‌نظر نمی‌رسد. ديدگاه‌هايی هم‌چون سرنوشت و رفاه كودك، تعريف خانواده، بقای زوجيت پس از مرگ و بررسی‌های حقوقی نيز مؤيد اين مطلب است. لذا لازم است قوانين و دستورالعمل‌های جامعی در جلوگيری از انجام توليدمثل پس از مرگ وضع شود.

Rapid development in assisted reproductive techniques has brought hope to many childless couples, while it has created new social, ethical and legal dilemmas. Stored frozen gametes and embryos have led to situations where the surviving spouse wants to create offspring after the personʹs death. Also, the possibility of sperm retrieval even after 36 hours of death, and getting oocytes from aborted fetus or brain dead people has brought a new term: "posthumous assisted reproduction". Posthumous assisted reproduction is the most challenging, difficult, and sensitive issue to be discussed ethically and religiously. In this paper, the acceptability of the posthumous reproduction in Islamic context was evaluated. In Islamic societies where infertility is viewed as a problem of families, posthumous assisted reproduction seems unacceptable. Major concerns such as consent and ownership of the gametes after death, family, marriage and welfare of the child are discussed together with some legal issues. Based on infertility as a disease of family, posthumous assisted reproduction is unacceptable even with previously frozen gametes or embryos. Also, Islamic vision to marriage, consent and welfare of the child confirms the unacceptability. There must be law or guideline to ban this procedure in Islamic contexts.