بررسي كارايي معادله سنجه رسوب چندمتغيره و ارتباط عملكرد آن با خصوصيات فيزيكي حوضه آبخيز

A performance evaluation of multivariate sediment rating equation and its relation with watershed characteristics

به‌دليل كمبود امكانات، نظارت و بازبيني پيوسته دبي رسوب در بيشتر رودخانه‌ها ممكن نيست و به طور معمول از معادله سنجه براي برآورد رسوب‌دهي استفاده مي‌شود. در اين ميان، افزودن متغيرهاي وابسته به زمان براي افزايش صحت و دقت برآورد معادله سنجه ضروري است. در اين پژوهش، با استفاده از معادله 7 پارامتري كوهن و همكاران، انواع روابط دبي- رسوب چندمتغيره براي پنج ايستگاه هيدرومتري شامل قزاقلي، پونل، كشور، گلينك و بند شاه‌عباسي در محدوده سال‌هاي 1381-1347 تهيه شد و به كمك شاخص‌هاي صحت و دقت، معادله بهينه رسوب هر ايستگاه ارزيابي شد. همچنين چگونگي ارتباط مقادير شاخص‌هاي دقت و صحت با برخي از خصوصيات فيزيوگرافي حوضه بررسي شد. طبق نتايج، متوسط شاخص صحت و دقت ايستگاه‌هاي مطالعاتي به ترتيب برابر 958/1 و 488/3 است كه نشان از كارايي خوب معادلات رسوب چندمتغيره دارد. همچنين دبي متوسط سالانه بيشترين همبستگي را با شاخص صحت و دقت نشان داد كه اين همبستگي را مي‌توان به بالا بودن تعداد نمونه‌برداري‌ها ربط داد.

Due to shortage of facilities and tools, continuous monitoring of sediment load is not possible in most rivers and therefore the rating curve is usually used to estimate the sediment discharge. It has been proven that adding some other time related variables are necessary to improve the precision and accuracy of the rating curves. In this study, using a 7-parameter equation proposed by Cohen et al., multivariate sediment models for five hydrometric stations of Qazzaqli, Pounel, Keshvar, Gelinak and Bande Shah Abbasi, have been developed based on the recorded data during 1968– 2002. Then, these models have been evaluated using precision and accuracy indices. Furthermore, the effects of different watershed physiographic factors on the precision and accuracy of the rating curves has been investigated. Results showed that the average values of precision and accuracy indices across five stations were 1.958 and 3.488, respectively. This indicates the satisfactory performance of multivariate models in comparison with original single variable sediment rating curves. Also the mean annual flow discharge had the highest correlation with accuracy and precision indices which can be related to high frequency of its recorded data.