كتاب الجمع فارابي و نسبت آن با اُثولوجيا

Al Farabi kitab al jam and relation to uthulugia

موضوع كتاب الجمع بين رايي الحكيمين نوشته حكيم ابونصر فارابي، با موضوع ساير آثار او – همچنين با موضوع همه آثار فيلسوفان مسلمان- كاملاً متفاوت است. به نظر نگارنده تحليل دقيق الجمع، مي‌تواند افق وسيعي را در شناخت فارابي، در بررابر ما بگشايد؛ رسيدن به اين منظور، موقوف است بهاين كه نقش اثولوجيا- كه در روزگار فارابي منسوب به ارسطو بوده است- در الجمع روشن شود. زيرا در فارابي‌شناسي امروز- كه فضاي قالبِ برآن توسّط مطالعات شرق‌شناسان حاصل شده- تكوّن الجمع مولوِد همان اشتباه تاريخي در انتساب اثولوجيا به ارسطو، دانسته شده است. وقتي روشن شود كه اثولوجيا نقشي كاملاً جنبي و حاشيه‌اي در تدوين الجمع داشته است، در آن صورت اين پرسش به‌طور جدّي مطرح خواهد شد كه: چرا فارابي الجمع را نوشته است؟

In respect to its contents, al-Farabi’s Kitab al-jam bayn ra’yay al-hakimayn aflatun al-ilahi wa-Aristutalis (on the agreement between Plato and Aristotle) is very different from his other works and from those of other Muslim philosophers as well. The exact study of this book can help us obtain a vast prospect on al-Farabi’s philosophy. It is not possible to achieve this goal, unless we try to explain the relation of Uthulugia (Theologia Aristotelis), which was ascribed to Aristotle in the Middle Ages, and al-Farabi’s Kitab al-jam. In today’s Islamic philosophical studies, which are dominated by an orientalist approach, al-Farabi’s Kitab al-jam is recognized as the product of a pseudonymous work, Theology of Aristotle. However, when we came to know that Theology of Aristotle does not play a basic role in authorship of Kitab al-jam, then we may raise an important question. Why did Al-Farabi write the Kitab al-jam?