بررسي نقش نشانه ها و نمادواژه ها در زبان شعري مولانا با رويكرد نشانه شناسي

Study of the Role of Signs and Icons in Rumiʹʹs Poetry through Semiotics

در زبان عرفاني مولانا بسياري از تعاليم عرفاني و تجربه هاي معنوي از طريق نشانه ها و نماد واژه‌هايي بيان مي شود كه وي آنها را گاه به صورت نشانه هاي فرازباني و نمايه اي و گاه به صورت نشانه‌هاي شمايلي و نمادين در قالب تشبيه و تمثيل و استعاره آورده است. در زبان مولانا بسياري از نشانه هاي تكراري كه در ادبيات عرفاني در قالب تشبيهات و استعاره هاي شناخته شده كاربرد دارد، به نشانه هايي با قابليت تفسيرهاي جديد تبديل گرديده و گويي روح تازه اي در قالب عبارت و واژگان دميده شده و معناهاي تازه اي در ذهن مخاطب ظهور پيدا مي كند. مولانا بسياري از نمادواژه ها و نشانه هاي نمادين را با توجه به تجربه هاي عميق خود، دلالت تازه اي بخشيده و تفسيري جديد از اين نشانه ها را فرا روي مخاطب مي نهد. اين گونه تغيير و استحاله در نشانه-هاي نمادين، علاوه بر آن كه نشان گر تقليدگريزي ذهن مولاناست، در بسياري اوقات در حكم نشانه اي نمايه اي است كه تا حدودي جنبه هايي از انديشه و مكتب عرفاني وي را نشان مي دهد. نشانه هاي نمايه اي در اشعار مولانا را مي توان اغلب نشانه هاي فرازباني دانست كه ظاهراً در بسياري از موارد به صورت ناخودآگاه در زبان شاعر به كار رفته است. ظاهراً بي اعتنايي مولانا نسبت به رعايت صورت برخي الفاظ و عبارات و ساير مسامحات لفظي در زبان وي را مي توان نشانه اي از كاركرد ابزاري «لفظ» و ناچيز يودن آن در برابر اهميت و اصالت «معنا» نزد وي تلقي نمود.

In Rumiʹs mystical language, a lot of mystical trainings and spiritual experiences are expressed through signs and icons that he uses sometimes through metalanguage and iconic signs and some other times through schematic and symbolic ones in a form of simile, metaphor, and allegory. In some lyrics of "Divan-e-Shams", the novel and poetic explanation of Rumi on some usual signs used in earlier mystical tradition represents the creativity and innovation of his language as well as his aesthetic appreciation of mystical concepts and phenomenon. In Rumiʹs language a lot of repetitive signs that are used as similes and metaphors in mystical literature, have turned into some signs with new interpretation as if there is a new spirit blown into the body of phrases and statements thereby novel meanings are emerging in the mind of the audience. Because of his own profound experiences, Rumi has made a new translation of a host of icons and symbolic signs and has provided a new interpretation of them to the audience. Such a transformation and permutation in symbolic signs, in addition to the imitation free mind of Rumi, in most cases means iconic sign that to some extent represents some aspects of his mystical belief and school of mind. Iconic signs in Rumiʹs poetry could be often considered as metalanguage ones which apparently in many cases are used unconsciously. Out of the iconic signs used in this way are percussive and passionate rhymes in Divan-e-Shams that are iconic signs of Rumiʹs internal and spiritual fluctuations. Seemingly , Rumiʹs inattentiveness to the surface meaning of some words and expressions as well as other verbal negligence in using the language could be deemed as a sign of the instrumental function of a "term" and its inferiority against the significance and originality of "meaning". Key words: Semiotics; Rumi; mystical signs; mystical language.