تحول تربيتي در پارادايم پيچيدگي

Educational Change in Complexity Paradigm

هدف اصلي اين پژوهش، بررسي تحول تربيتي در پارادايم پيچيدگي است. پارادايم پيچيدگي منظري جديد براي روند تغيير و تحول جهان هستي و پديده‌هاي آن در اختيار انديشمندان گذاشته و بسياري از نظريه‌پردازان با توجه به مولفه‌هاي اساسي اين پارادايم به ارايه ديدگاه‌هاي جديد خود در حوزه‌هاي علمي گوناگون چون علوم تربيتي پرداخته‌اند. براي دستيابي به اين هدف، نخست با استفاده از روش «كاوشگري فلسفي انتقادي»، به نقد و بررسي نظريه‌هاي تحول تربيتي و توضيح دو ضعف عمده آن‌ها (تحويل‌گرايي و ايديولوژي كنترل) پرداخته شد. سپس، با اشاره به «نظريه سيستم‌هاي پيچيده انطباقي»، چهارچوب نظري مقاله يعني نظام تعليم و تربيت به‌ مثابه سيستم پيچيده انطباقي توضيح داده شد. در ادامه، پس از تشريح نقش «جريان دانش» در تحول سيستم‌هاي پيچيده تربيتي، به‌كمك روش «استنتاج منطقي»، دلالت‌هايي براي فرايند تحول تربيتي در پارادايم پيچيدگي فراهم شد. نتايج حاصل از اين پژوهش بر اين نكته تاكيد دارد كه نظريه‌پردازان پيچيدگي ضمن تاييد بسياري از ديدگاه‌هاي پيشين در خصوص تحول تربيتي و مهم دانستن آن‌ها، سعي دارند از منظري كل‌نگر به فرايندهاي تحول نگريسته و پژوهشگران را از افتادن در ورطه تحويل‌گرايي برحذر دارند. همچنين، آن‌ها با جايگزيني پيشنهادهايي چون «كنترل توزيعي» به ‌جاي راهبردهاي غالب «بالا به پايين» و «پايين به بالا»، پاسخي به چالش كنترل در اجراي طرح‌هاي تغيير و تحول ارايه مي‌كنند.

This research is intended to investigate educational change in complexity paradigm. Complexity paradigm provide a new perspective for thinkers to changing the world and itʹs phenomena and many of theorists present new viewpoints in variant scientific domains according to the main components of this paradigm. For this, the researcher first investigates and criticizes educational change theories and their two main weaknesses (reductionism and ideology of control) with applying “critical philosophical inquiry” method. Then, the theoretical frame of the paper that is educational system as complex adoptive system was explained by referring to “complex adoptive system theory”. After explanation of “knowledge flow” in educational complex system change, then, some implications was provided for educational change process in complexity paradigm with applying “logical inference” method. The findings show that complexity theorists confirm many previous viewpoints about educational change as well as they try to regard to change process from a holistic perspective and premonish researchers from reductionism. They also answer to challenge of control in change projects fulfillment through replacing “distributive control” proposal with dominant “top-down” and “bottom-up” strategies.