بررسي مقايسه‏اي نقش سيستم بانكي و بازار سهام در رشد اقتصادي: مطالعه موردي كشورهاي منا

Stock Market in Economic Growth: The Case of MENA Countries

با توجه به ارتباط ميان توسعه مالي و رشد اقتصادي، سيوالي كه به ذهن متبادر مي‏گردد آن است كه آيا نوع ساختار مالي (بانك ‏محور يا بازار محور بودن سيستم مالي) مي‏تواند بر رشد اقتصادي كشورها موثر باشد؟ مقاله حاضر، تلاش مي‏كند تا با بررسي اثر توسعه مالي در سيستم بانكي و اثر توسعه مالي در بازار سهام به پاسخي براي پرسش فوق در منتخبي از كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا دست يابد. در اين مقاله از روش تجزيه مولفه‏هاي اصلي براي به‌دست آوردن يك شاخص چند بُعدي توسعه مالي استفاده و سپس با به‌كارگيري روش‏ها و آزمون‏هاي اقتصادسنجي داده‏هاي تابلويي به بررسي نقش و جايگاه سيستم بانكي و بازار سهام در تشويق رشد اقتصادي كشورهاي مورد مطالعه پرداخته شده است. نتايج حاصل گوياي آن است كه اثر توسعه سيستم بانكي در اين كشورها بر نرخ رشد اقتصادي آن‏ها منفي و معني‏دار بوده، در حالي كه اثر توسعه بازار سهام با وجود مثبت بودن، به لحاظ آماري معني‏دار نيست. اين نتايج بر خلاف شواهد تجربي مشاهده شده در كشورهاي توسعه‏يافته است و دليل آن مشخصات (ويژگي‏هاي) خاص و متفاوت بازارهاي مالي در كشورهاي در حال توسعه مي‏باشد. بنابراين در مورد اين كشورها به نظر مي‏رسد اولويت، برنامه‏ريزي جهت نيل به «توسعه مالي» و نه مجادله در مورد نوع «ساختار مالي» است.

According to the relationship between financial development and economic growth, the question is whether the type of financial structure (bank-based or market-based financial system) can affect the economic growth? This paper attempts to find an answer to the above mentioned question by surviving the effect of financial development of banks and stock markets in some MENA countries. The Principal components analysis is used to derive a multilateral index for financial development. Moreover, using panel data econometrics, the role of banking system and stock market in encouraging economic growth in the studied countries is investigated. The results indicate that the effect of banking system development on the economic growth in these countries is significantly negative while the effect of stock market development in spite of being positive is not statistically significant. These results are contrary to the observed empirical evidences in developed countries which are due to the specific and different characteristics of financial markets in developing countries. Therefore, in the case of these countries, it seems that the planning for “financial development” is essential before any controversy over the type of “financial structure”.