بررسي تطبيقي نظرگاه‌هاي مولوي و لسينگ در باب تسامح با تاكيد بر ناتان خردمند و «داستان انگور»

A Comparative Study of the Concept of Tolerance in Lessing and Rumi with Particular Focus on Nathan the Wise and The Grape Story

در اين مقاله به بررسي تطبيقي مضمون تسامح نزد مولانا و لسينگ پرداخته‌ايم، بدين منظور دو اثر از آن‌ها را از ديدگاه مكتب آمريكايي ادبيات تطبيقي، به ‌مدد روش توصيفي- تحليلي و با شيوه تحليل محتوا مورد مطالعه قرار داده‌ايم. هر دو انديشمند بر اين باورند كه اختلاف‌نظرهاي موجود بين افراد، ظاهري است نه بنيادي و در واقع، همه انسان‌ها به‌ دنبال دست‌يابي به‌ حقيقت‌اند. به‌ نظر آنان مشكلاتي هم‌چون ستيز، نابردباري و خونريزي آيين‌باوران با يكديگر، ريشه در ناآشنايي با عقايدشان دارد و راه برون‌رفت از اين بحران را تسامح مي‌دانند. لسينگ در ناتان خردمند از سه دين بزرگ الهي نام مي‌برد و به‌ صراحت بر لزوم مدارا با پيروان ساير اديان تاكيد مي‌كند، حال آن‌كه مولوي در «داستان انگور» عقيده خويش را به ‌شكلي رمزگونه بيان مي‌كند و خواهان مدارا با همه انسان‌هاست. در واقع، آن‌ها به‌ دنبال ترويج تسامح و تلاش براي فهم ديگرانديشانند، تا بدينگونه صلح را در جهان برقرار ‌سازند.

This article studies the concept of tolerance in the works of Lessing and Rumi. For this purpose, we have compared Nathan the Wise and The Grape Story from the perspective of the American School of Comparative Literature with the help of descriptive – analytical method and through content analysis. Both thinkers believe that differences among people are superficial rather than fundamental. All people seek the truth. They maintain that problems such as war stems from the fact that the followers of different religions are not familiar with each other’s beliefs. They suggest that the solution to this crisis is tolerance. Lessing explicitly talks about three divine religions and stresses tolerance in the followers of these religions in Nathan the Wise, while Rumi expresses his beliefs in The Grape Story implicitly and esoterically. He requests tolerance from all humanity. Indeed both writers try to promote tolerance and to understand other religious beliefs in an attempt to bring peace to the world.