شيوه‌هاي برابريابي واژگاني، ساختاري و بافتاري در ترجمه داستان از عربي به فارسي (برپايه نمونه‌هايي از داستان‌هاي نجيب محفوظ)

اساليب البحث عن المعادل اللغوي والبنايي والسياقي في ترجمه النص القصصي من العربيه الي الفارسيه (في عدد من قصص نجيب محفوظ)

زبان‌هاي گوناگون نظام‌هاي همساني ندارند و هر زبان خود عناصر واژگاني، ساختارهاي دستوري، تركيب‌ها و اصطلاحات ويژه‌اي دارد، از اين‌رو، گاهي ناگزير مي‌شويم برخي از ساختارهاي واژگاني و دستوري متن مبدا را تغيير دهيم تا در زبان مقصد، فهميدني و آشنا باشند. يكي از اصول مهمي كه در ترجمه متون داستاني بيان مي‌شود، برابريابي‌هاي واژگاني، ساختاري و بافتاري دقيق و مناسب در برگرداندن پيام از زبان مبدا به زبان مقصد است. بر اين پايه براي آشناشدن با تغييراتي كه در برابريابي از زبان مبدا به زبان مقصد مي‌توان وارد كرد، نخست برابريابي را در ترجمه داستان در سه سطح اشتراك، تغيير و انتقال مورد ارزيابي قرار مي‌دهيم. در اين پژوهش برآنيم تا با الهام‌گرفتن از اين تغييرات و راه‌كارها بتوانيم شيوه‌هاي برابريابي را در ترجمه داستان‌هاي عربي به فارسي در سطح واژگان (واژه‌هاي خاص مردمي، كوچه‌وبازاري، غربي و واژگان با معناي متني و ارتباطي)، ساختار (ادبي‌نويسي، سجع‌پردازي، ترجمه پيامي و ارزش پيامي ساختار زبان مبدا) و بافتار (عناصر شبه‌زباني، پيش‌تصورها و عوامل تاثيرگذار در معنا) مورد كندوكاو قرار دهيم. از اين‌رو براي بررسي بر روي نمونه‌هاي ترجمه، از شماري از داستان‌هاي نجيب محفوظ نويسنده مصري چون «شهر العسل»، «زقاق المدق»، «تحت المظله»، «اللص و الكلاب» و «الشحاذ» بهره جستيم.

Different languages have different systems and any language has its own specific lexical elements, grammatical structures, expressions, and idioms. This implies that not all elements can be literally reproduced in another language. Therefore, for our translation to be natural and understandable in the target language, we should make changes and transformations to the source text. One of the most important principles to be observed in such translations is finding exact and proper lexical, structural, and contextual equivalents in the process of transferring message from the source to the target language. To understand shifts present in the process of finding equivalents in the target language, the concept of equivalence is studied in the translation of a story on the three levels of similarity, shift, and transfer. Inspired by these shifts and techniques, the study aims to explore the methods of finding equivalents in the translation of Arabic stories into Persian on three levels, including: lexicon (colloquial, slang, loan, and communicative words), structure (literary writings, rhyming, and communicative and expressive translation), and context (paralinguistic elements, presuppositions, and semantic elements). A number of the stories by Naguib Mahfouz, including The Honeymoon, Midaq Alley, Under the Umbrella, The Thief and the Dogs, and The Beggar, are analyzed as the sample translations of the study.