ملاصدرا، تفسير يا تاويل

MullaSadra: Interpretation or Commentary

قرآن (طريق وحي) در كنار استدلالات عقلي و برهان و نيز تهذيب نفس و عرفان، يكي از مولفه هاي اصلي و در حقيقت مهمترين ركن حكمت متعاليه به شمار مي آيد.. صدرالمتالهين به عنوان فيلسوف، مفسّر و عارف بزرگ جهان اسلام، رسيدن و نايل آمدن به «حقيقت واحد» را از طرق مختلف ممكن دانسته، آن ها را مكمل يكديگر تلقي مي كند. به گونه اي كه از سويي مي توان تاثير عميق فلسفه وجودي ملاصدرايي، آگاهي از اصول و مباني عرفاني و بهره مندي از شهود و اشراق را در فهم، تفسير و تاويل آيات قرآني توسط ملاصدرا به وضوح مشاهده كرد و از سوي ديگر تدبّر و تامّل او در آيات وحياني و قرآني و نيز روايات معصومين (ع) را در كشف و طرح بسياري از مباني فلسفي و حكمي نظاره گر بود. حضور آيات قرآني در نظام فلسفي ملاصدرا گاه به عنوان دليل، گاه استشهاد و گاه اقتباس است. به نظر مي رسد صدرالمتالّهين در به كارگيري كلام وحي، جهت استوار ساختن مباني فلسفي خود و دستيابي به حقيقت، بيش از آن كه از روش «تفسير» و بسنده نمودن به معاني ظاهري و مفاد استعمالي آيات قرآن استفاده كند، از روش «تاويل» و درك باطن و يا بطن قرآن بهره برده است. وي با ضروري دانستن آن، تاويل صحيح را عروج از لفظ به معنا و تطبيق كتاب تدوين و تكوين تلقي مي كند؛ گرچه ايشان در مواردي، متعهد به اين مبنا نبوده و تاويلي ناسازگار با ظاهر آيات، سياق آن ها و نيز اصول عقلايي محاوره ارايه نموده است. واژگان كليدي: ملاصدرا، قرآن، تاويل، تفسير، باطن.

MullaSadra: Interpretation or Commentary Sahar Kavandi1, Masumeh Rostamkhani2 Abstract Apart from being a rational argument and proof, and a selfrefinement and theosophy, The Quran (way of revelation) is one of the main bases and indeed the most important foundation of Transcendent Wisdom. MullaSadra, the leading philosopher, exegete and theosophist of the Muslim world, believes that attaining the “unified truth” is possible via different methods, and that these methods complement one another; on the one hand, we can perceive clearly the deep influence of MullaSadraʹs existential philosophy and identify the theosophical principles and foundations, as well as MullaSadraʹs intuition and inner light in understanding, interpretation and commentary of Quranic verses. On the other hand, we can perceive his reflections on the revealed and Quranic verses as well as the stories of The Innocent in the discovery and introducing of many of philosophical foundations. In MullaSadraʹs philosophical system, Quranic verses are sometimes as an argument, sometimes as a confirmation and sometimes as a quotation. It seems that MullaSadra applies the word of revelation to build up his philosophical foundations and achieve the truth, rather than using the “interpretation” method and being content to the apparent meanings and terms of use in the verses of Quran. Rather, he has benefited from method of “commentary” and understanding the inner reality of Quran. He believes that the right commentary goes from wording to the meaning, and that is indeed 1. 2. MA The Quarterly Journal of Philosophical Meditations \Vol. 3, No. 10, Summer 2013 a fusion of books of codification and creation. Although in some cases he does not commit himself to this base and gives commentaries incompatible with the appearance of the verses or their styles and also rational principles of conversation. Keywords: Mullasadra, Quran, Commentary, Interpretation