ارزيابي و پيش‌بيني گسترش افقي شهر قزوين با تاكيد بر تغييرات كاربري اراضي، طي دوره (2011-1986)

Evaluating and Predicting Horizontal Expansion of the City of Qazvin Emphasizing the Land-Use Changes from 1986 to 2011

امروزه گسترش افقي بي‌رويه شهرها يكي از معضلات كشور ماست كه در اثر اهميت فزاينده شهرها و تمركز جمعيت در آنها به وجود آمده است. مشكلات شهرهاي كشور ما، در هم تنيدگي كالبدي، اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي ناشي از گسترش افقي بي‌برنامه مي‌باشد. با وجود تمامي مشكلات، اين واقعيت را نيز بايد قبول كرد كه رشد و گسترش افقي شهرها امري اجتناب‌ناپذير است. اين تحقيق، از نوع توصيفي- تحليلي مي‌باشد و گسترش كالبدي- فضايي شهر قزوين و تغييرات كاربري اراضي آن را مورد تجزيه و تحليل قرار داده است. ارزيابي روند گسترش فيزيكي شهر و آگاهي از الگوهاي تغييرات كاربري اراضي و به‌كارگيري نتايج آن، در برنامه‌ريزي‌هاي آينده شهر ضروري مي‌باشد. با توجه به اينكه در حال حاضر، تكنيك سنجش از دور، بهترين وسيله براي پايش تغييرات محيطي و استخراج كاربري‌هاي اراضي مي‌باشد كه بيشترين سرعت و دقت را دارد، در پژوهش حاضر از تصاوير ماهواره‌اي لندست سال‌هاي 1986 و 2011 منطقه مورد مطالعه، استفاده شده و با استفاده از تكنيك‌هاي پردازش تصاوير ماهواره‌اي و سيستم اطلاعات جغرافيايي، مورد ارزيابي و تحليل قرار گرفته‌اند. نتايج حاصل از بررسي تصاوير ماهواره‌اي، حاكي از آن است كه مساحت ساخته شده شهر قزوين از 29/1645 هكتار در سال 1986 به 73/3428 هكتار در سال 2011 رسيده كه بر اساس مدل هلدرن، نقش عامل جمعيت 36/58 درصد و رشد نامتوازن شهري 64/41 درصد بوده است كه از عوامل مهم تغييرات كاربري اراضي در منطقه مورد مطالعه مي‌باشند.

Nowadays, irregular horizontal expansion of the cities is one of the nation’s major problems, having been given way to as a result of ever-increasing importance attached to the cities and their population concentration. The problems of the cities are the intertwined structural, economic, social, and environmental factors resulting from irregular horizontal expansion. However, despite difficulties, it should be reiterated that the horizontal expansion of the cities is indispensable. The current research is descriptive-analytical and has investigated and analyzed spatial-structural expansion of the city of Qazvin as well as land-use changes in it. Evaluating the process of physical expansion of the city and being aware of models of land-use changes and making use of the obtained results are important in the city’s future planning. Regarding the fact that, currently, Remote Sensing technique is the best method of monitoring environmental changes and identifying land-uses, which also enjoys the highest speed and the most accuracy, the current research has used the images of Landsat from 1986 to 2011, having been evaluated and analyzed via satellite-images processing techniques and GIS. The results indicate that the constructed area of the city of Qazvin has increased from 1645.29 Hectares in 1986 to 3428.73 Hectares in 2011. According to Holdern Model, such an increase is mainly due to population factor (%58.36) and unbalanced urban expansion factor (%41.64), which are among the important factors in land-use changes in the very city.