پديد آورندگان :
علايي طالقاني، محمود نويسنده استاديار جغرافيا، دانشگاه رازي، كرمانشاه , , رحيمزاده ، زهرا نويسنده استاديار جغرافيا، دانشگاه فرهنگيان، كرمانشاه , , رضاپور ، علي نويسنده كارشناسي ارشدژيومورفولوژي، دانشگاه رازي ,
كليدواژه :
نيوتكتونيك , زاگرس , ژيومورفولوژي , كانالهاي جرياني
چكيده فارسي :
جهت شبكهها، چگونگي زاويه اتصال آنها و ناهنجاريهاي زهكشي، شواهدي بر تاثير فعاليتهاي تكتونيكي بر الگوي زهكشي و وضعيت مورفولوژي كانالهاي جرياني در حوضه بالادست رودخانه الوند بهشمار ميروند. اين وضعيت كه متاثر از شكستگيهاي طولي و عرضي كف ناوديس ريجاب و كجشدگي آن بهسمت جنوب غرب است، سبب شده تا آبراهههاي اصلي در اين حوضه، بهصورت مجزا از ناوديس ريجاب خارج شوند. بر اساس اين شواهد، در اين پژوهش نقش نيوتكتونيك در مورفولوژي كانالهاي جرياني حوضه بالادست رودخانه الوند، واقع در غرب استان كرمانشاه مورد بررسي قرار گرفته است. براي انجام اين پژوهش، پس از تعيين حدود منطقه مطالعاتي و تقسيمبندي آن به پنج زيرحوضه، ابتدا نقشههاي شيب، توپوگرافي، شبكه زهكشي و گسلهاي حوضه، تهيه و سپس پارامترهاي شاخص ناهنجاري سلسلهمراتبي (?A)، شاخص عدم تقارن حوضه (AF)، شاخص شيب طولي رودخانه (Sl)، شاخص تقارن توپوگرافي عرضي حوضه (T)، شاخص پيچوخم رودخانه اصلي(S) و الگوي زهكشي براي هر زيرحوضه محاسبه شدهاند. براي تهيه نقشههاي مورد نياز، از مدل ارتفاعي رقومي (Dem) در محيط نرمافزار ArcGIS 9.3 استفاده شده است. رتبهبندي شبكه زهكشي با روش استراهلر انجام گرفت. براي تهيه نقشه گسلها نيز، از نقشه 1:100000 سازمان زمينشناسي استفاده شده است. با بررسي اين شاخصها مشخص شد كه وضعيت زمينساخت حوضه، در مورفولوژي كانالهاي جرياني و مقدار شاخصهاي مورد بررسي در اين پژوهش، بهويژه شاخص ناهنجاري سلسلهمراتبي، نقش موثري داشتهاند؛ بهگونهاي كه در ناوديس ريجاب، بهخصوص در بخش مياني آن (زيرحوضه شماره 4)، تعداد بيشتر گسلها و شكستگيهاي طولي و عرضي(گسلهاي كرند، ريجاب، پاطاق و پيران)، نقش مهمي در ناهنجاري زهكشي آن داشته است. نتايج بهدست آمده از شاخصهاي S، T، S و AF نشان ميدهد كه تكتونيك در قسمت غرب حوضه (بخش غربي ناوديس ريجاب) نسبت به شرق حوضه (تاقديس گلبانگ) فعالتر است.
چكيده لاتين :
Introduction
The networks direction, the quality of their connection angle and draining abnormalities are an evidence of tectonically activities effect on drainage pattern and canals morphology situation Alvand upper hand basin. This situation which is the result of latitude faults, has caused the Rijab syncline slant towards the southwest and the main waterways in this basin go out of this syncline separately. Therefore, here has been attempted to study the new tectonic role in flowing canals morphology of Alvand upper hand basin located in west of Kermanshah province.
Methodology
For doing this research in a software environment Arc Gis 9.3, the gradient maps, topography, sub basins and draining network with different degrees and using figurative altitude model (Dem) were prepared by Estraller method. The Geology organization map scale of 1:100000 was used to prepare faults map. After determining the flowing canals path and their number in each path, the parameters of hierarchical abnormality index(?A), basin asymmetry index (AF), River longitude gradient index (SL), basin latitude topography symmetry index (T), The main river bending index (S) and draining pattern were calculated for each sub basin.
Results and Discussion
By studying these parameters it will be cleared that the sub basins structure ground situation plays an effective role in flowing canals morphology and the number of studied indexes in this research (especially hierarchical abnormality index). So that in Rijab syncline, specially in its mid part (sub basin number 4), most of faults in longitude and latitude form ( Kerend, Rijab, , Patagh and Pearan faults) play an important role in its draining abnormality. The obtaining results of (AF, SL, T, S) indexes show that tectonic of west part of basin (basin syncline) has been more active than east of basin (basin anticline) and this factor arises from the longitude and latitude faults in syncline part.
The waterways pattern which is located in Zagros mountains chain, because of being affected by active tectonics and differences in tectonically situation is different from others. In this research to study the waterways arrangement and abnormality and their relation with tectonically factors of Ha (number of hierarchical abnormality), ?a (hierarchical abnormality index), AF (basin asymmetry index), SL (River longitude gradient index), T (basin latitude topography symmetry index), S (main river bending index), and the draining pattern were studied. To calculate the above mentioned parameters, first the waterways network map with different degrees of sub basins (figure 4) had been prepared based on that many waterways were built in different paths.
Conclusion
Studying the morphology of flowing canals with structural situation of sub basins show that in addition to locating basins in large geology zones with tectonically specific features, the tectonic situation in each sub basin also plays an important role in morphology of flowing canals. Overall, the result can be obtained from the sun of the above mentioned that the situation of sub basins structure ground, in morphology of flowing canals and the quantities of studied indexes in this research (specially hierarchical abnormality index) plays an effective role, so that in basin syncline specially in its mid part (sub basin number 4), most of the faults and breaks by the form of latitude and longitude (Kerend, Rijab, , Patagh and Pearan faults) play a vital role in draining abnormality.
