از فيلم مردم‌نگارانه تا شبه‌مستند (نقدي بر فيلم شهر زنان)

From Ethnographical Film to Mockumentary (An Analysis of City of Women)

فيلم شهر زنان(1377) اثر عطاالله حياتي، در قالب فيلمي داستاني به ‌آيين برف‌چال در روستاي آب‌اسك آمل اشاره مي‌كند. در اين اثر، يك آيين سنّتي به شيوه «نمايشي‌شده» بازسازي‌ مي‌شود. با توجه به ورود اثر به حوزه‌ آيين‌ها و فرهنگ بومي‌ مردم يك منطقه واقعي، استفاده از فيلم‌هاي مستند، تاكيد بر واقعي بودن داده‌هاي فيلم و همچنين طبقه‌بندي اين اثر در گروه «فيلم‌هاي ميانه»، اين فيلم با نگاه مردم‌نگارانه و با معيار نقد يك فيلم مستند نقد مي‌شود. با توجه به فقر مستندات در زمينه مطالعات مردم‌شناختي ايران، هر اثر شبه‌مستند يا ميانه‌اي ممكن است اثري مستند در حوزه مردم‌نگاري و بر همين اساس قابل استناد و واقعي تلقي شود، لزوم نقد اين دست آثار در تاكيد بر اهميت پژوهش علمي، پيش از توليد هر فيلمي در حوزه مردم‌شناسي است. فيلم‌ساز با گذشتن از كنار اعتقادهاي مردم منطقه و با نمايش جزييات غيرواقعي از آيين، بدون توجه به اهميت پژوهش‌هاي علمي و دقيق در اين زمينه، نه‌تنها از بافت جامعه‌اي كه تصوير مي‌كند، بسيار دور افتاده ‌است، بلكه با ارايه داده‌هاي فرضي، باعث به‌وجود آمدن برداشت‌هاي اشتباه متعدد در مخاطب و بروز سو تفاهم در مردم منطقه مي‌شود. هدف نوشتار حاضر، علاوه بر نقد مردم‌نگارانه اين فيلم، تاكيد بر اهميت تشخيص نوع يك اثر پيش از نقد آن است.

City of women” has been Produce in 1988, by Ataollah Hayati, that indicate “Barf-e-chal” ritual in a fiction form. Ritual was represented in a dramatic form in this film. Due entering the rituals scope, folklore culture of real people and using some documentary films, I suggest that we can classify this film in the category of “ Middle films”, the films that are not prepare to be Specially an “ethnographic film” but they mentioned to an ethnographic subject. So I will critic this film by the critical method of ethnographic films. It seems that Director did not pay attention to folk beliefs and represented the ritual in a trifle mode. It seems that he did not pay attention to importance of ethnographic researches before producing the film, as a result of this inattention, he could not to represent the real social context and ritual details, and because of his inattention to considering the context the film submits a large number of wrong data and false details about this ritual and this people .as well as this we can categorize this film in mockumentary genre. This genre borrows the documentary form elements to pretend that is representing a real event or any real subjects that is not true. So this essay is about how to critic a” middle film” by ethnographic critical methods and importance of considering the right genre of a film before critic.