بررسي روش فقه الحديثي علامه مجلسي در شرح الكافي(كتاب الحجه)

The Analysis of Allam Majlesiʹʹs Comprehending Way(Fighh-ol-Hadith)in His Commentary on Al-kaafi

چكيده مِرآت‏العقول في شرحِ اخبار آلِ الرَسول، شرحي است كه علامه محمد‏باقر مجلسي بر كتاب كافي نگاشته است. جايگاه كافي در‏ميان علماي اسلامي و سبقه آن بر ديگر مجموعه هاي حديثي، ارزش اين كتاب را بيشتر آشكار مي-كند. در اين مجموعه، علامه براي روشن‏كردن مفهوم احاديث، معاني آن‏ها را شرح داده و نكات دقيقشان را بيان كرده است. وي قبل‏از ورود به متن هر حديث و بررسي آن، نخست، نوع آن را از‏نظر سند مشخص كرده و گاه نيز تا‏حدودي سند را ارزيابي كرده است؛ پس‏از آن، به متن پرداخته است. وي در فهم متن، گاه تنها به توضيحات خود اكتفا كرده و گاه علاوه‏بر آن، از آيات قرآن، كلام معصومان (ع)، و نيز روايت‏هاي صحابه، مفسران، محدثان و بزرگان استفاده كرده و مباحث صرفي، نحوي ، بلاغي و تاريخي را بيان كرده است. در مواردي كه متن حديث به‏ظاهر، با حديث يا آيه اي تعارض داشته باشد، اين دانشمند، آن را بيان و رفع كرده و شبهه‏ها را مطرح كرده و به آن‏ها پاسخ داده است. او حتي آيات موجود در احاديث را هم با استناد به شيوه هايي تفسير كرده و در مواردي هم به منابع اهل سنّت استناد كرده است. اين مسيله، اشراف او را بر اين منابع نشان مي‏دهد. علامه احاديث را به‏ترتيب باب ها و عناوين ذكر كرده و قبل‏از شروع شرح حديث، درباره آن باب توضيحاتي داده است. وي توضيحات خود را كاملا مجزا از احاديث كافي (ذيل احاديث) آورده است؛ يعني آنجا كه سخن كليني را ذكر كرده، عبارت «قوله» و آنجا كه سخن خودش را بيان كرده، عبارت «اقول» را آورده و به اين ترتيب، تك‏تك احاديث را بررسي كرده است.