معرفي و بررسي كتاب «تذكره‌الخواص»، نگاشته سبط‌‌ابن جوزي

An Introduction and Review of the Book of ʹʹʹʹTazkera-al Khavasʹʹʹʹ Written by Sebt Ibn-e-Jozi

پژوهش حاضر به معرفي و نقد كتاب «تذكره الخواص»، نگاشته يكي از عالمان و مورخان قرن هفتم، به نام شمس‌الدين يوسف‌بن قِزاوغلي، معروف به «سبط‌ابن جوزي»، مي‌پردازد. پس از بازشناسي تبار و شخصيت و مذهب نويسنده و آگاهي از كتاب و منابع آن، نقد و بررسي محتواييِ كتاب در چهار محور سامان يافته است: محور نخست شناسايي گزارش‌هاي موافق با باورهاي شيعه؛ دوم گزارش‌هاي ضعيف و ناهمسو با باورهاي شيعه؛ سوم گزارش‌هايي كه در منابع ديگر وجود ندارد و يا كمتر به آن پرداخته شده است. چهارم پاسخ‌گويي به نقد و تضعيف برخي از اخبار مناقب و فضايل اهل‌بيت? توسط برخي از محدثان و مورخان اهل‌سنت. يكي از اهداف مهم اين پژوهش بازكاوي و پاسخ به دو پرسش مهم است كه چرا نويسنده كتاب، كه خود از عالمان و انديشمندان اهل‌سنت است، با وجود پاي‌بندي به مذهب اهل‌سنت، به نگارش و تدوين كتابي در باره مناقب و فضايل امامان شيعه پرداخته‌ است؟ و افزون بر اين، به برخي از آموزه‌هاي اعتقادي شيعه اذعان و اعتراف نيز كرده‌ است؟ و چرا با وجود چنين اعتراف‌هايي، در نهايت، به مذهب اماميه نگرويده است؟

The present research introduces and criticizes the book ʹʹTazkera-al Khavasʹʹ, written by one of the scholars and historians of the seventh century, called Shams Aldin Yusof Ibn Qeazveghli, known as Sebt Ibn-Juzi. After reviewing the extraction, character and religion of the writer and coming to know the book and its sources, content analysis of the book has been performed based on four pivots: first, recognition of reports congruent with Shiʹa beliefs; second, un confirmed reports incongruent with the Shiʹa beliefs; third, reports with no reference or only a passing reference in other sources. Fourth, responding to some Sunni scholars of Hadith and historians who criticized and weakened some traditions on the glorious deeds and virtues of Imamʹs (A) and scholars of Hadith. One of the main aims of this research is to investigate and answer two important questions: first why did the bookʹs writer, who is a Sunni scholar and thinker, write a book on the glorious deeds eulogies and virtues of Shiʹa Imams despite fidelity to Sunni religion, and why did he admit and acknowledge some of the shiʹa doctrines. And still refrained from following the twelversʹ religion?