ساختار روايت زنانه در رُمان «پرنده من» نوشته فريبا وفي

Structure of Feminine Narration in the Novel “My Bird” by Fariba Vafi

نويسندگان زن در حوزه ادبيّات داستاني در برابر تقسيم‌بندي جامعه به مردانه و زنانه مقاومت مي‌كنند، به مشكل هويّت و جايگاه زن ايراني در يك مرحله تغيير و تحوّل اجتماعي مي‌پردازند و تلاش زنان براي خوديابي را با انتقاد از جامعه مردسالار درمي‌آميزند، امّا نوع و چگونگي اين ايستادگي نيازمند تبيين است. هر نويسنده‌اي براي بيان انديشه‌ها و مفاهيم خود علاوه بر انتخاب موضوع از روش، طرح، نشانه و شيوه‌هاي روايتگري خاص استفاده مي‌كند. فريبا وفي از داستان‌نويسان پُركار عصر ماست كه مهم‌ترين دغدغه‌اش مسايل زنان است. رمان پرنده من اوّلين رمان اوست كه با شيوه‌اي خاص، به صورت جدّي به مسايل زنان پرداخته است. در اين مقاله، بر اساس روايت‌شناسي ساختاري به تبيين پيوند ژرف‌ساخت و نحوه روايتگري اين رمان پرداخته‌ شده است. نويسنده با استفاده از زاويه ‌ديد منْ‌راوي، داستان را از زبان يك زن بازنمايي كرده است تا بتواند اعتراض زنان نسبت به مقام و موقعيّت آنان را بيان كند. گاهي اعتراض‌هاي راوي نسبت به وضعيّت زنان در قالب توصيف وضعيّت موجود و به صورتي آشكار جلوه مي‌كند، امّا بسياري از مفاهيم و ژرف‌ساخت داستان در قالب اطّلاعات تلويحي به مخاطب عرضه شده است. راوي با ترسيم وضع ناگوار زن در جامعه و خانواده، مخاطب را از اين وضع آگاه مي‌سازد و اين آگاهي‌بخشي براي بهبود وضعيّت زنان است. بسامد نقل حالت‌محورها و توصيفات، به نسبت عمل‌محورها بيانگر آن است كه زن دايم در خانه و آشپزخانه است و مجالي ندارد جز «نقل»، آن هم از شيشه پنجره آشپزخانه يا فكر و خيال كردن يا نامه نوشتن درباره همان مسايلي كه دايم با آنها دست به گريبان است.

Female writers in the field of fictions resist to social division into male and female; they deal with the problem of identity and the status of Iranian woman in a social change and combine the criticism of patriarchic society with the women’s effort to find themselves. However, the type of this resistance needs to be explained. Every writer uses a specific narration method, design, sign to express his/her thoughts and concepts. Fariba Vafi is a hard-working story-writer in the contemporary time, whose main concern is the issue of women. My Bird is her first novel, which seriously deals with women’s issues with a specific method. In this paper, the connection between deep structure and the method of narration in this novel is explained. Using the first person narrative, the writer represents the story from the viewpoint of a woman, so that she could express women’s objection to their status. Sometimes, the narrator’s objections about women’s situation are reflected in form of description of the current status quo in an obvious manner. However, many concepts and deep structure of the story are presented as implicit information. By drawing the unpleasant situation of woman in society and family, the narrator informs the reader of this situation, which leads to improvement in the conditions. The frequency of quotations about the situation and the descriptions in comparison with actions indicate that the woman is constantly at home and in the kitchen and has no other time but to quote out of the kitchen window, to think and ponder or to write letter about the issues she always deals with.