تامّلي بر جنبه‌هاي زيباشناختي و معنايي ساخت‌هاي مقارن نحوي در قصايد خاقاني

On the Aesthetic and Semantic Aspects of Syntactic Symmetric Structures in Khaghaniʹʹs Odes

شاعران براي آفريدن مضامين ژرف و آراستن كلام خويش از روش‌هاي گوناگوني بهره برده‌اند و سخن شناسان و نقّادان نيز كوشيده‌اند كه اسباب و ساز و كار اين شيوه‌ها را بيابند و به رايشان قواعدي وضع نمايند. يكي از شيوه‌هاي آراستن كلام، استفاده از ساخت‌هاي مقارن نحوي (تكرار نحوي) است كه با نظر به وجه هنري زبان خلق مي‌شود و مي‌توان براي آن كاركردهايي مختلف قايل شد. تكرار الگوي نحوي، مقوله‌اي است كه به فرم و ساختار شعر مربوط است؛ از اين رو، راز زيبايي و غناي موسيقايي بسياري از ابيات خاقاني را بايد در فرم شعر او جستجو كرد. خاقاني با چيرگي بي‌بديل و شگفت انگيزي كه در حوزه زبان و واژگان دارد، به شيوه‌اي بسيار هنرمندانه و با بسامدي بالا، براي آفرينش مضامين و آرايش مظاهر سخن خويش، از ساخت‌هاي مقارن نحوي بهره برده است. گفتني است كه هماهنگي بسياري از اين شيوه‌ها با مفهوم و معناي كلّي بيت، در خور توجّه است. اين مقاله بر آن است تا كاركردهاي تكرار نحوي در قصايد خاقاني را از حيث زيبايي‌آفريني و معنايي مورد بررسي قرار دهد و شيوه‌هاي ظهور آن‌ها را باز نمايد؛ شگردي كه از ويژگي‌هاي بارز سبكي شعر خاقاني به شمار مي‌آيد.

Poets use a variety of methods to create in-depth themes and adorn their words. Speech scholars and critics have also attempted to find the tools and mechanisms for such methods, and establish rules using their theories. One of the methods to adorn words is using syntactic symmetric structures (syntactic repetition) which is created by taking account of the artistic aspect of language, and one can consider a number of functions for it. The repetition of syntactic model is an issue related to the form and structure of poem; thus, the secret about the beauty and musical richness of many poems by Khaghani should be searched in his form of poem. With his unique and amazing command on language and lexicon, Khaghani has tapped into syntactic symmetric structures with a very artistic method and with a high frequency to create themes and adorn the representations of his words. It is worth mentioning that the coordination of many of these methods with the overall meaning and purpose of the verse is worth noticing. This article attempts to explore the syntactic repetition functions in Khaghaniʹs odes in terms of creating beauty and meaning and explain their emergence process; something quite particular to Khaghaniʹs poetic style.