ارزيابي تنوع ژنتيكي گندم‌هاي ديپلوييدTriticum urartu براساس داده‌هاي ريخت‌شناختي و نشانگرهاي RAPD

Genetic diversity of diploid wheat (Triticum urartu) using morphological traits and RAPD markers

در اين آزمايش تنوع ژنتيكي در 22 مورفوتيپ گندم‌ ديپلوييد T. urartu (ژنوم AA) با استفاده از صفات ريخت‌شناسي و نشانگرهاي RAPD بررسي گرديد. ارزيابي‌ها بر اساس 17 صفت ريخت‌شناسي و زراعي انجام شد و متغيرهاي آماري صفات زراعي شامل پراكندگي و تنوع محاسبه گرديد. نتايج نشان‌دهنده تنوع ژنتيكي بالايي براي اكثر صفات مورد مطالعه بود. در مطالعات زراعي و ريخت‌شناسي تشابه موجود بين مورفوتيپ‌ها با استفاده از ضريب فاصله اقليدسي به‌دست آمد. دندروگرام بر اساس روش UPGMA ترسيم شد. نتايج تجزيه خوشه‌اي مورفوتيپ‌هاي جمع‌آوري شده از اردن و سوريه را از مورفوتيپ‌هاي جمع‌آوري شده از ايران، تركيه و عراق متمايز كرد. در ارزيابي‌هاي مولكولي DNA نيز 12 آغازگر RAPD چند‌شكلي بين مورفوتيپ‌ها نشان دادند، و 112 باند توليد شد كه 75 باند (67 درصد) در بين مورفوتيپ‌ها چندشكل بودند. تجزيه خوشه‌اي نشانگرهاي RAPD براساس حضور و عدم حضور باند با استفاده از ضريب تشابه جاكارد مبتني‌بر روش UPGMA انجام گرفت. نتايج تجزيه خوشه‌اي نشان داد كه روابط ژنتيكي مورفوتيپ‌ها بر‌اساس نشانگر RAPD تبعيتي از فواصل جغرافيايي ندارد. مقايسه دندروگرام بر‌اساس دو روش مورد ارزيابي نشان داد كه كارايي نشانگرهاي RAPD نسبت به صفات مورفولوژيك در ارزيابي تنوع ژنتيكي ژرم‌ پلاسم T. urartu بهتر مي‌باشد. همچنين همبستگي ضعيفي بين ماتريس‌هاي حاصل از تجزيه و تحليل‌هاي ريخت‌شناسي و مولكولي مشاهده شد (21/0R=) و از آن‌جايي‌كه اين دو روش جنبه‌هاي متفاوتي از تنوع ژنتيكي T. urartu را اندازه‌گيري مي‌كنند، استفاده از هر دو روش ارزيابي ريخت‌شناسي و نشان‌گرهاي ملكولي (RAPD) در ارزيابي تنوع ژنتيكي اطلاعات مفيدي ايجاد نموده و تكميل كننده هم مي‌باشند. واژه‌هاي كليدي: تنوع ژنتيكي گندم، ژنوم A، T. urartu، نشانگرهاي زراعي و ريخت‌شناسي،RAPD

Genetic diversity of 22 morphotypes of diploid wheat (Tricum urartu) was investigated using morphological traits and RAPD markers. Morphological characterizations were carried out based on 17 traits and statistical parameters of dispersion and diversity of agronomic traits were calculated. Statistical analysis showed significant differences for all characters among morphotypes. Dendrograms were generated for the Euclidean distance from the morphological data. Cluster analysis could separate Jordan and Syria samples from Iran, Iraq, and Turkey morphotypes. Molecular analysis of diversity were carried out using random amplified polymorphic DNA (RAPD) technique 10-mer random primers, which 12 were polymorphic, producing 112 DNA bands, 75 (67%) of which were polymorphic among morphotypes. Cluster analysis of RAPD markers based on the presence or absence of bands were performed by Jacardʹs similarity coefficients and UPGMA methods. Clustering of the morphotypes based on RAPD markers had no relation to their geographical distribution. These result showed that, diversity based on RAPD markers showed greater diversity than morphological traits. Also comparison of both dendrograms reveled that there is poor correlation (R=0.21) between the clustering with morphological traits and RAPD markers. These results suggest that the morphological traits provide parallel data with RAPD markers and studies based on 2 methods complete each other and provide much better evaluation of diversity than those that focus on just on approach. Keywords: Genetic diversity, Diploid wheat, T. urartu, Morphological traits, RAPD markers