ارزيابي تنوع ژنتيكي در ژنوتيپ‌هاي گندم نان بهاره در واكنش به تنش شوري در شمال استان گلستان

Evaluation of Genetic Variation in Spring Bread Wheat Genotypes to Salinity in the North of Golestan Province

به منظور ارزيابي صفات زراعي ژنوتيپ‌هاي گندم در شرايط شوري و انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر، 114 ژنوتيپ گندم نان بهاره در دو محيط غير شور (ايستگاه گرگان) و شور (مزرعه نمونه ارتش) با استفاده از سه رقم كوير، كوهدشت و مرواريد و لاين N-80-19 به عنوان شاهد، در سال زراعي 88-1387 در قالب شش طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار بررسي شدند. نتايج تجزيه كلاستر ژنوتيپ‌ها نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي شماره 12 و 38 در محيط شور و غير شور عملكرد بالايي داشتند. ژنوتيپ‌هاي انتخاب شده داراي طول پدانكل 40% ارتفاع بوته، وزن هزار دانه 48 تا 56 گرم و زمان تا ظهور سنبله حدود 104 روز بودند. مناسب‌ترين ارتفاع براي انتخاب بوته در محيط شور 83 تا 86 سانتي‌متر بود. در بين صفات مورد بررسي وزن هزار دانه و وزن دانه در سنبله بيشترين و روز تا رسيدگي كمترين ميزان تنوع را داشتند. تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه ارتفاع، وزن هزار دانه و عملكرد در شرايط شور و غير شوردر سه مولفه اصلي انتخاب شده تاثير زيادي در انتخاب ژنوتيپ‌ها داشتند.نتايج تجزيه كلاستر با استفاده از كليه صفات نشان داد كه ژنوتيپ‌هايي كه داراي عملكرد بالايي در شرايط شور و غير شور بودند و ارتفاع، طول و وزن سنبله بيشتري داشتند، در گروه يك قرار گرفتند. با توجه به نتايج اين آزمايش پيشنهاد مي‌شود به منظور معرفي ارقام براي اراضي شور استان گلستان بهتر است انتخاب از بين ژنوتيپ‌هاي پيشرفته ساحلي خزر در محيط شور انجام شود و ژنوتيپ‌هايي كه در هر دو محيط عملكرد بالايي دارند، براي آزمايش‌هاي آنفارم در اين محيط انتخاب شوند.

To evaluate characteristics of wheat genotypes in salinity condition and select the best genotypes, 114 genotypes of spring bread wheat were evaluated in two environments, non-saline (Gorgan station) and saline (Mazrae Nemoneh) during 2008-09 growing season. Cultivars Kavir, Kohdasht and Morvarid and line N-80-19 were used as control, in six RCBD designs with three replications in 2009. Results of cluster analysis showed that genotypes no. 12 and 38 had the highest yield in saline and non-saline conditions. The selected genotypes had plant height of 83-86 cm, peduncle length of 40% of plant height, 1000 grain weight of 48-54 g, and time to heading of 104 days. Thousand grain weight and grain weight per spike had the highest and day to maturity had the lowest diversity. Principal component analysis showed that plant height, 1000 grain weight and yield based on three selected components, had high impact on selection of genotypes.Results of cluster analysis showed that genotypes with high yield in saline and non-saline conditions, plant height and spike length and weight were clustered in group one. Based on these results, it is recommended that for introduction of new genotypes for salt affected land of Golestan, selection for on farm experiments should be done in advance genotypes under saline condition and the best genotype should have high yield under saline and non saline conditions.