ارزيابي خصوصيات رويشي و زايشي و تمايز برخي ژنوتيپ‌هاي به (Cydonia oblonga Mill.) از مناطق مختلف ايران

Evaluation of Vegetative and Reproductive Characteristics and Distincness of some Quince (Cydonia oblonga Mill.) Genotypes from Different Regions of Iran

شناسايي و تمايز ارقام و ژنوتيپ‌هاي درخت به با توجه به گستره محدودتر صفات اين گونه در مقايسه با ديگر اعضاي زيرخانواده دانه‌داران، از دشواري بيش‌تري برخوردار است. اين تحقيق به منظور مطالعه صفات رويشي و زايشي ژرم‌پلاسم به كشور و با هدف انتخاب صفات مهم در زمينه تمايز و تفكيك اين ارقام و ژنوتيپ‌ها انجام شد. به اين منظور، 30 ژنوتيپ به جمع‌آوري شده از استان‌هاي اصفهان، خراسان و گيلان موجود در كلكسيون به كشور طي سال‌هاي 1389 تا 1391 بر اساس دستورالعمل اتحاديه بين‌المللي محافظت از ارقام جديد گياهي مقايسه شدند. در كل 38 صفت مربوط به اين دستورالعمل همراه با 5 صفت تكميلي از سطح مقطع تنه، خصوصيات دانه و ميوه و همچنين زمان خزان مد نظر قرار گرفت. نتايج حاصل بيانگر وجود تنوع قابل توجه در كليه اندام‌هاي گياهي و شكل عمومي درخت بود، ليكن شناسايي و تمايز ژنوتيپ‌ها نياز به استفاده از مجموعه‌اي از صفات متمايزكننده داشت. در اين بين، صفات اندازه و شكل ميوه، اندازه حفره انتهايي، شكل برگ و زمان گلدهي از اهميت بيش‌تري برخوردار بودند كه اغلب آن‌ها در انطباق با صفات ستاره‌دار دستورالعمل بود. بر اين اساس مشخص شد صفاتي مثل شكل برگ و مواج بودن آن، اندازه ميوه و شكل و طول گردن ميوه مي‌تواند در تمايز ژنوتيپ‌ها نقشي اساسي داشته باشند. همچنين صفات اصلاحي ارزشمندي نظير عادت رشد باز كه سبب باردهي زياد درخت مي‌شود، در برخي از ژنوتيپ‌هاي مشاهده شد. در بين ژنوتيپ‌هاي مناطق مختلف كشور، برترين صفات ميوه و عادت رشد درخت، در ژرم‌پلاسم به اصفهان مشاهده شد و ژرم‌پلاسم خراسان از ارزش تجاري نسبتاً كم‌تري برخوردار بود، همچنين بيش‌ترين ميزان عملكرد به ترتيب در دو ژنوتيپ KVD1 و KVD2 مشاهده شد. بر پايه نتايج، امكان ارزيابي تكميلي و معرفي شماري از ژنوتيپ‌هاي استان اصفهان به عنوان ارقام اميدبخش به كشور وجود دارد.

Identification and distinctness of quince cultivars and genotypes is more difficult than other pomoideae subfamily. This research was aimed at studying the vegetative and reproductive characteristics of endogenous quince germplasm for selection of key traits useful for distinctness and differentiation of genotypes. Thirty quince genotypes from Isfahan, Khorasan and Guilan provinces collected in central quince collection of Iran were evaluated from 2010 to 2012, based on UPOV descriptor. Totally 38 characteristics of descriptor were evaluated together with other 5 complementary characteristics of trunk cross-section area, seeds, fruits and time of leaf fall. The results demonstrated notable variation of characteristics in all tree parts, but also revealed necessity of several distinctive characteristics for identification of genotypes. Among these characteristics, fruit size and form, size of fruit eye, leaf shape and blooming time were more distinctive, all were in accordance with asterisked characteristics of UPOV descriptor. Based on this, leaf form and undulation, fruit size, neck form and length were fundamental distinctive characteristics. Additionally, valuable characteristics for quince breeding including spreading growth habit linked to the high productivity of trees, were found in some genotypes. Most superior genotypes demonstrating high fruit and tree values were in Isfahan germplasm, while Khorasan germplasm were in lower level for use as commercial cultivars. The highest yield was observed in two superior genotypes KVD1 and KVD2, respectively. It was concluded that endogenous promising new quince cultivars could be released from germplasm of Isfahan