دسترسي به مناصب حاكميتي در حكومت اسلامي ، محدوديت‌ها و الزامات ، « مطالعه موردي جمهوري اسلامي ايران »

(How to Gain Access to Governmental Positions in an Islamic State: Limitations and Requirements (a case study of the Islamic Republic

از عناصر خدشه‌ناپذير حكومت‌هاي مردم‌سالار، تامين و تضمين دسترسي به مناصب عالي دولت، به مثابه «حقوق شهروندي» خاص است و مي‌توان ادعا كرد كه بدون درنظرگرفتن اين حقوق، فرض مردم‌سالاربودن نظام، غير‌ واقعي به نظر مي رسد. مساله اين‌جاست كه آيا دين،‌ در نظام‌ سياسي اسلام و به‌طور خاص، جمهوري اسلامي ايران، در برخورداري از حقوقِ مذكور موثراند يا خير؟ اين مقاله، ضمن تحليل ماهيت و قلمرو حقوق شهروندي و تعريف آن به «حقوقي كه با توجه به مفاد قانوني و اصول حقوقي هر جامعه تعيين شده و بيان‌گر مختصات حقوق بنيادين افراد يك جامعه براي داشتن يك زندگي فردي و اجتماعي فعال در آن جامعه است»، به بررسي دو سطح «حقوق شهروندي عام» و «حقوق شهروندي خاص» مي پردازد و در صدد است تا نشان دهد كه دين و مذهب در سطح عام حقوق شهروندي، نه تنها عامل تمايز نمي‌باشد، بلكه به‌طور مشخص، دين اسلام، حكومت را به اعطاي اين حقوق شهروندي به‌طور يك‌سان تشويق مي‌كند. در جمهوري اسلامي ايران نيز اصل بيستم قانون اساسي، مويد اين مدعاست؛ اما بنا به دلايلي از جمله قاعده «نفي سبيل» و هم‌چنين اقتضايات حكمراني؛ مانند اصول انسجام هدف، احترام به اكثريت و التزام و وفاداري، دين را در برخورداري افراد از حقوق شهروندي خاص (تصدي مناصب عالي حكومتي) موثر و ضروري مي‌داند.

To gain access to governmental high positions as a specific ‘civil right’ is considered to be among the major constituents of democratic governments and one may claim that, with the neglect of this civic right, the supposition of having a democratic state seems to be unrealistic. The question is that “Does religion, in political system of Islam in general and in the Islamic Republic of Iran in particular, have any effect on granting people their civil rights?” The present article, while analyzing the nature and scope of civil rights and giving its definition as “the rights which have been established with regard to what is implied by legal and juristic principles in a given society indicating indexes of people’s fundamental rights to have an active personal and social life in that society,” deals with rights in two planes: ‘general civil rights’ and ‘particular civil right’, seeking to show that religion in the former plane constitutes no cause for a distinction between citizens in having their own rights. Rather, religion, particularly Islam, persuades governments to grant people their rights in an equal manner. The article 20 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran supports this claim. However, for certain reasons, including the rule of “rejection of the dominion of disbelievers over the believers” or the rule of ‘nafyi sabil’ as well as certain requirements for ruling people such as principles of coherent aim, respect to the opinions of the majority, commitment and faithfulness, religion is regarded to be essential and effective in granting people particular civil rights (having rights to take charge of higher governmental positions).