مطالعه ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي، كمي و كيفي برخي توده‌هاي بومي خربزه ايران

Study of Morphological, Quantitative and Qualitative Characteristics of Some Iranian Indigenous Melon Landraces

خربزه يك گياه اقتصادي و مهم است و ايران از مركزهاي مهم تنوع اين محصول به شمار مي‌رود. به منظور بررسي برخي از ژرم‌پلاسم‌هاي بومي خربزه و استفاده در فرايندهاي بهنژادي اين پژوهش در سال‌هاي 1390 و 1391 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي كبوتر آباد اصفهان اجرا شد. پانزده توده خربزه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار كاشته شدند و عمليات زراعي معمول صورت گرفت. نتيجه‌ها نشان داد توده‌هاي خاقاني، پوست زرد تو قرمز دستگرد برخوار (دستگردي) و مشهدي آقا عليان (مشهدي) بيشترين محصول پيش‌رس را توليد نمودند. بيشترين محصول برداشت شده در انتهاي فصل توليد (ديررس) مربوط به توده‌هاي توسرخ خورزوق صابري (صابري) و سوسكي و گرگاب و گز مرادمند (گز) بود. عملكرد كل در دو سال با 44، 43 و 42 تن در هكتار به ترتيب در توده‌هاي سبز اصفهان، زرد ايوانكي جلالي (جلالي) و صابري به دست آمد. درشت‌ترين ميوه‌ها در توده‌هاي سوسكي، عباس شوري و گز و كوچك‌ترين ميوه‌ها از نظر وزن و اندازه در رقم ‘آناناسي’ و توده‌هاي تيل مگس (تيل) و پوست زرد صادراتي (صادراتي) به دست آمد. توده‌هاي عباس شوري، گز و جلالي در زمان رسيدن بيشترين سفتي و مقاومت در برابر فشار خارجي را داشتند و پوست ميوه به نسبت ضخيم بود كه براي انبارداري مناسب هستند، در حالي كه توده تيل، رقم ‘آناناسي’ و توده مشهدي كم‌ترين مقاومت به فشار خارجي را داشتند و به نظر مي‌رسند ماندگاري مطلوبي در انبار نداشته باشند. با عنايت به وجود جمعيت‌هاي گوناگون خربزه با پتانسيل‌هاي رويشي و زايشي متفاوت در ايران، لازم است احيا، خالص‌سازي و معرفي براي برنامه‌هاي اصلاحي شود.