تاثير تنش رطوبتي بر توزيع و گسترش ريشه و بخش هوايي چهار ژنوتيپ تريتيكاله (Triticosecale wittmack)

Effect of Water Stress on Root Distribution and Extension of Different Triticale Genotypes

عمق نفوذ و گسترش ریشه گیاه نقش به سزایی در تحمل به تنش و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاك دارد. این پژوهش به منظور بررسی ویژگی های رشد ریشه و شناسایی صفات موثر در تحمل به كمبود آب در ژنوتیپ های تریتیكاله صورت گرفت. به منظور بررسی ویژگی های مورفولوژیك ریشه گیاه تریتیكاله در شرایط متفاوت رطوبتی، آزمایشی به صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوكهای كامل تصادفی در سه تكرار كه شامل دو رژیم رطوبتی در دو سطح متفاوت رطوبت قابل دسترس خاك شامل شاهد (رطوبت در حد ظرفیت زراعی) و تنش كمبود آب (آبیاری در زمان رسیدن رطوبت به 50 درصد ظرفیت زراعی) و چهار ژنوتیپ تریتیكاله شامل سه لاین امید بخش ET-82-8، 15-82-ET، 17-79 -ET به همراه رقم رایج 92-Junillo در گلخانه تحقیقاتی، دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387 اجرا شد. نتایج نشان داد كه تنش كمبود آب عمق توسعه ریشه را حدود 9 درصد افزایش داد. همچنین تفاوت عمیق ترین عمق ریشه در لاین 15-82-ET نسبت به سطحی ترین عمق در رقم 92-Junillo حدود 2/8 سانتی متر بود. تاخیر در آبیاری باعث كاهش 25 درصدی طول تجمعی ریشه شد. همچنین اختلاف معنی دار 43 درصدی بین بیشترین طول تجمعی ریشه در لاین 15-82-ET نسبت به كمترین طول در 17-79 -ET وجود داشت. تنش كمبود آب؛ طول، سطح، قطر و وزن خشك ریشه در اعماق 20-0 ، 40-20 و 60-40 سانتیمتری خاك را نیز كاهش داد. ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه در شرایط تنش كمبود آب نشان داد به استثنای همبستگی بین طول و قطر ریشه همه خصوصیات مورد مطالعه ریشه همبستگی مثبت و معنی داری از نظر آماری با یكدیگر دارند. به طور كلی به نظر می رسد كه طول تجمعی ریشه و سطح ریشه از ویژگی‌های موثر ژنوتیپ های تریتیكاله در تولید دانه بوده كه تحت شرایط تنش كمبود آب می‌توانند نقش موثری داشته باشند.

Root depth and distribution have an important role in drought resistance and optimization of moisture content of soil. This research was carried out in order to consider of root response of triticale genotypes to water stress and recognition of root trait that can effective in resistance of water stress. This experiment was in a factorial experiment based on completely random design on the year 2009. The genotypes of triticale was included (i) ET-82-15 (ii) ET-82-8 (iii) ET-82-17 and commercial triticale genotype Juanillo-92. Two irrigation regimes included 100 and 50 % of field capacity, respectively. The result showed that water stress result in increased 9% of root depth in each plant. Differences between minimum root depth was observed in ET-82-15 rather than maximum root depth in Juanillo-92 was approximately 8.2 centimeters. Late irrigation caused to diminish 25% of root length. Differences between maximum root length in ET-82-15 and minimum root length in ET-82-17 was not significant (p <0.01).Water deficit caused to decrease length, area, diameter and dry weight of root on 0-20, 20-40 and 40-60 cm layer of soil surface. Correlation coefficient between traits in water stress condition showed that all traits except length and diameter was the significant and positive correlation (p <0.01). It seems that root length and area were the effective factors of these genotypes of triticale in water stress condition.