مطالعه پرايمينگ بذر و تاريخ كاشت بر عملكرد، اجزاي عملكرد و برخي از خصوصيات زراعي و كيفي دو رقم كلزاي بهاره در همدان

Study of Sowing Date and Seed Priming Effect on Seed Yield, Its Components and Some of Agronomic and Qualitative Properties of Two Spring Canola Cultivars in Hamedan

به منظور بررسی اثر تاریخ كاشت، رقم و پرایمینگ بذر كلزا بر عملكرد، اجزای عملكرد، میزان روغن و پروتئین دانه، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا در سال 91-1390 انجام گردید. آزمایش به صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار اجرا شد. فاكتورهای آزمایش شامل تاریخ كاشت (24 اسفند، 5 و 15 فروردین)، پرایم بذر (پرایم نشده، پرایم با آب و محلول سولفات روی) و دو رقم Hayola401 و RGS003 بود. صفات مورد بررسی شامل تعداد خورجین در بوته، دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، درصد روغن و پروتئین دانه، عملكرد‌های دانه، روغن و بیولوژیك و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد كه تاخیر در كاشت، سبب كاهش كلیه صفات بجز درصد پروتئین دانه شد. پرایم كردن توانست صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین، درصد و عملكرد روغن و درصد پروتئین را در تمامی تاریخ‌های كشت افزایش دهد. در این تحقیق پرایم كردن با محلول سولفات روی و آب صفت تعداد خورجین در بوته را به ترتیب حدود 1/16 و 5/10 درصد نسبت به تیمار عدم پرایم افزایش داد. بیشترین تعداد دانه در خورجین با متوسط 3/14 در تاریخ كاشت اول از طریق پرایم كردن بذور رقم Hayola401 با آب و محلول سولفات روی بدست آمد. پرایم كردن در تاریخ كاشت سوم به ویژه با آب سبب افزایش56 درصدی عملكرد روغن رقم RGS003 نسبت به تیمار عدم پرایم آن گردید. پرایم كردن با سولفات روی و آب به ترتیب باعث افزایش 04/5 و 7/3 درصدی شاخص برداشت نسبت به تیمار عدم پرایم شد. بطور كلی در صورت تاخیر در كاشت كلزای بهاره به ویژه در رقم RGS003 پرایم كردن بذر ترجیحاً با سولفات روی باعث بهبود خصوصیات كمی و كیفی محصول می‌گردد.

To determine the effect of planting date, cultivar and seed priming on yield, yield components, oil and protein content of seeds of two spring canola cultivars a field experiment was conducted in Bu-Ali Sina University in 2012. The experiment was factorial in a randomized complete block design with three replications. Factors consisted of sowing dates (14 and 24th March and 3rd April), seed priming treatments (no-primed, primed with water and zinc sulfate solution) and two canola cultivars (Hayola401 and RGS003). The evaluated traits were number of pod per plant, number of seed per pod, 1000 seeds weight, plant height, oil and protein percentage, yields of seed, oil and biologic and harvest index. The results showed that delay in sowing, except of seed protein percentage, decreased all traits. Seed priming could increase traits of plant height, 1000 seed weight, number of seed per pod, oil percentage and yield and protein percentage in all sowing dates. Seed priming with zinc sulfate solution and water increased the number of pod per plant 16.1 and 10.5 percent, respectively compared to no-primed treatment. The highest seed number per pod was achieved through the priming with water and zinc sulfate solution with an average of 14.3, in the first sowing date for Hayola401 cultivar. Priming with water, especially in the third sowing date increased oil yield by 56 percent in RGS003 cultivar in comparison with its no-primed treatment. Also priming with zinc sulfate and water, increased the harvest index 5.04 and 3.7% respectively compared to no-primed treatment. In general in the case of delay in sowing date in spring rapeseed cultivars especially for RGS003, primed seed preferably with zinc sulfate improves the quantitative and qualitative characteristics of the production.