پناهندگي سياسي در دورهي صفويه؛ با تكيه بر پناهندگي اُلامه تكلو به امپراتوري عثماني

Refugee in Safavid period; Relying on UlamhTakalu asylum to the Ottoman Empire

هدف اين مقاله بررسي و تحليل زمينه ها و علل شورش و پناهندگي اُلامه تكلو به دولت عثماني و تاثيري است كه اين پناهندگي در روابط دولت صفوي با عثمانيان داشت. يافته هاي پژوهش نشان ميدهد كه اين شورش كه از سنخ كشمكشهاي نخبگان بر سر قدرت سياسي بود، در سال 937 ه.ق، در ايالت آذربايجان بهوقوع پيوست و با حملهي اُلامه تكلو به دارالسلطنهي تبريز و غارت آنجا آغاز شد. پس از آن، اُلامه چون نتوانست نيروي لازم براي جنگ با شاه طهماسب را فراهم كند، درصدد همكاري با عثمانيان برآمد و از ترس پادشاه ايران و براي دريافت كمك، به سلطان سليمان عثماني پناهنده شد و او را به حمله به ايران تحريك كرد. در بروز شورش و پناهندگي اُلامه تكلو، تضادهاي داخلي حكومت، قدرتطلبي و انگيزه هاي شخصي او، شيوهي خشن شاه طهماسب در برخورد با طايفهي تكلو و نيز تاثير سياست خارجي كشور عثماني براي بهدست آوردن اهرم فشار براي به چالش كشيدن دولت مقابل را نمي توانيم ناديده بگيريم. اين پناهندگي موجب وقوع اولين دورهي جنگهاي چهارگانهي ايران و عثماني، تضعيف نيروي كارآمد و نخبگان سياسي قبيلهي تكلو در ساختار قدرت صفويان، ازدست رفتن بغداد و تصرف آن بهدست عثمانيان، خدشه دار شدن مقام قداست و پادشاهي و ويراني گسترده در غرب ايران شد.