سياست‌هاي اقتصادي نظام‌هاي حكومتي ساماني و غزنوي

Economic Policies in the Governing Systems of Samanids and Ghaznavids

سیاست و اقتصاد ارتباطی تنگاتنگ با یكدیگر دارند و هیچ‎یك از این دو بی‌دیگری نمی‎تواند قوام و ثباتی داشته باشد‌. این نكته‌ای است كه در درازنای تاریخ پیوسته به آن توجه شده است. اما، در گذشته به مانند امروز علم اقتصاد وجود نداشته، بنابراین برای دانستن برخی از مسائل اقتصادی باید به كتاب‎های تاریخی و ادبی مربوط به سیاست، تدبیر منزل و علم اخلاق كه اجزای سه‎گانۀ حكمت علمی است، رجوع كرد تا اطلاعات مورد نیاز را به‎دست‎آورد؛ همان امری كه این پژوهش در نظر دارد با مطالعۀ آن و به روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی به این پرسش پاسخ گوید كه سیاست‌های اقتصادی نظام‌های حكومتی سامانی و غزنوی چگونه بوده است و منابع مالی این دولت‎ها از كجا تأمین می‌شده است كه بر پایة آن، مسائل مالی و بازرگانی و اقتصادی كشور را اداره می‌كردند. دستاورد تحقیق نشان از آن دارد كه نظام مالی و اقتصادی این دولت‎ها مبتنی بود بر اخذ مالیات‎هایی معمول كه دربرگیرندة خراج و مالیات‎های ویژه بود؛ خراج یا مالیات بر زمین و محصولات كشاورزی مناطقی كه ولایات آن تحت حكومت آنان بود و برای گردآوری آن كارگزاران سلاطین با توده‎های مردم در ارتباط مستقیم بودند. افزون بر این، این دولت‎ها از طریق دادوستد كشاورزی، تجارت بین‌المللی خاصه زمانی كه بازرگانان برای خزانه تجارت می‎كردند، غارت‎ها، غنایم جنگی، در معرض فروش قراردادن مناطق غارت‎شده و فروش اسرا منابع مالی خویش را تأمین می‎كردند.

Economy and politics are so interrelated that none of them can remain stable without the other. This issue has frequently been addressed throughout the history. But in the past, there was not the science of economics as it is today; therefore, the historical and literary writings on politics, household management, and moral science – the three components of scientific wisdom – should be consulted to gain the necessary information.