سير تحول خطوط قرآني در جهان اسلام

Evolution of Quranic Scripts in the World of Islam

اهميت خوشنويسي و رواج گسترده و سريع آن در جهان اسلام (ايران و بلاد اسلامي) با اصلي‌ترين كاربرد آن، يعني كتابت قرآن، ارتباط داشت. اهميت قرآن در اعتقادات اسلامي و تلاش مسلمانان در تحسين خط قرآن كه عملي مقدس به‌شمار مي آمد، سبب شد خوشنويسي در همه جاي جهان اسلام به‌سرعت گسترش يابد. ازاين‌رو، در هر منطقه خوشنويساني بودند كه به كتابت كلام حق مي پرداختند. در اين ميان، تاثيرات منطقه اي و علايق هنرمندان و حمايت پادشاهان هر منطقه در پيدايش شيوه هاي خاص موثر بود و همين امر به غناي خوشنويسي مي‌افزود. بنابراين، بررسي وضعيت خوشنويسي در حيطه كتابت قرآن در جهان اسلام، مي تواند آگاهي اي عمومي از رونق و ركود خطوط قرآني در مناطق اسلامي به‌دست دهد. در اين مقاله، نگارنده مي‌كوشد به‌روش تاريخي و با هدف آشنايي با حدودو ثغور و اوج‌وفرودهاي خطوط در جهان اسلام، نمايي كلي از وضعيت خطوط قرآني در اين مناطق ارايه كند.

The importance of calligraphy and its prevalence in the world of Islam had a direct relationship with its original usage – the transcribing of Quran. The utmost importance of Quran in Islam and pure attempts of Muslims at admiring its transcribing, led to rapid spread of calligraphy through all over the world of Islam. There were calligraphers in each region, transcribing Quran. So, the features of different regions, artistsʹ tastes, and supports of sovereigns had obvious influence on advent of different styles of transcribing. Thus, study of evolution of calligraphy in transcribing of Quran is an interesting point that can raise our knowledge about the rise and fall of calligraphy in different regions. In this article –according to a historical research and with the aim of describing limits, growth and decline of these scripts- we tried to demonstrate an overall view of state of calligraphy in the world of Islam.