طنز روايي و كاربرد عرفاني آن در حديقه

Narrative Satire and its Mystical use in Hadiqa

سنايي غزنوي، اغلب با ويژگي «شاعر مبتكر» شناخته مي‌شود. يكي از ابتكارات وي، يافتن گوهر طنز ادبي‌‌ است در نوشتار با كاركردهاي عرفاني؛ آنچه پيش از او فقط در حوزه اجتماعي ـ انتقادي وارد شده بود. عارفانِ از سنايي به بعد، از آن براي آموزش نكته‌هاي عرفاني، بهره‌ها برده‌اند. در اين مقاله بر آنيم تا براي يافتن شگردهاي طنزنويسي سنايي غزنوي (545 يا 529- 467 ق) با هدف بيان و آموزش نكته‌هاي عرفاني و اخلاقي و حكمي در مثنوي حديقه‌الحقيقه، نخستْ به تعريف جامعي از طنز و معرّفي شگردهاي معمول آن پرداخته شود و سپس ويژگي‌هاي زبان صوفيان بررسي و طبقه‌بندي شود؛ آن‌گاه در حكايت‌هاي حديقه، شگردهاي طنز و پيام‌هاي عرفاني، اخلاقي و فلسفي آنها تحليل و بررسي شود. نتيجه‌هاي به‌دست‌آمده از اين پژوهش، يافتن و جمع‌بندي پيام‌هاي عرفاني و حكيمانه و اخلاقيِ طنزآميزِ حديقه و زبان ويژه سنايي براي رسيدن به اين كاركرد است.

Hakim Abul-Majd Majd?d ibn ?dam San?ʹ? Ghaznavi, is often characterized as the "ingenious poet". Using satire in mystical texts is the technique can be considered as one of his inventions, what had already been used in socio-critical texts. Theosophists, after San?ʹ? Ghaznavi, have frequently utilized this approach to teach moral aspects. To find satirical techniques applied by San?ʹ? Ghaznavi (467-529 or 545A.H.), in this paper, as well as expressing his purpose to teach ethical, moral and spiritual lessons in his masnavi, "Hadiqat Al-Haqiqa"; we initially introduce a general definition of irony and satire and their conventional techniques, and then, we will review and classify the features of Sufi language. At the end, the Hadiqa stories, their humors, messages of mystical techniques, and their moral and philosophical analyses will be expressed, if available. Summarizing and understanding the mystical, wise, moral and satirical messages of Hadiqa as well as the special language for which San?ʹ? Ghaznavi attempted to reach are all the results would be obtained out of present study.