مشروعيت الهي حكومت در عصر غيبت؛ با نگاهي به آرا علامه ناييني

The Divine Legitimacy of Establishing a Government during Occultation, in the light of Allamah Naiini’s Views

نظريه «انتصاب» بر آن است كه در زمان غيبت، فقهاي عادل جامع‌الشرايط به صورت عام از سوي خدا و به‌واسطه ايمه عليه السلام، به ولايت مسلمين منصوب و مشروعيت يافته‌اند. از جمله مهم‌ترين ادله عقلي و نقلي نظريه انتصاب، قاعده لطف و مقبوله عمر‌بن حنظله مي‌باشد. از نظر علّامه ناييني، حكومت مشروطه‌ در زمان ايمهعليه السلام، همان حكومت معصومان است و در زمان غيبت، براساس نيابت عامه فقها به آنها واگذار شده است؛ چراكه مشروعيت حكومت كلاً از سوي شارع و به وسيله نصب است. بنابراين، علامه ناييني براساس پذيرش صريح مقبوله عمر‌بن حنظله، قايل به ولايت انتصابي فقها در عصر غيبت مي‌باشد. اما از آنجا كه وي به‌دست گرفتن حكومت توسط فقها را در شرايط زمان خود غيرممكن مي‌داند، قايل به مشروطيت عرفي مي‌شود كه البته آن هم بايد با اذن و تصويب فقها باشد، وگرنه مشروعيت ندارد.

According to the theory of “designation” only a just faqih (jurist) who enjoys all the requirements is generally designated for the guardianship of Muslim and regarded legitimate through Divine command and through the decree of Imams during occultation. The principle of grace (lutf) and ‘Omar b. Hanzalehʹs narration which is approved by religious scholars are among the most important intellectual and tradition-based proofs of this theory. According to Allamah Naiini’s view, establishing a constitutional government during the lifetime of the infallible Imams is the same government as that of Imams and it is entrusted to faqihs during occultation because government is generally deemed legitimate only by Islamic law and through designation. Therefore, Allamah Naiini believes in the designated guardianship of faqihs because he openly accepts ‘Omar b. Hanzaleh’s accepted tradition. However, he sees that since faqihs’ coming to power under the conditions of his time is not possible, he calls for conventional constitutionality, which demands faqhisʹ permission and approval, without which it will be illegitimate.