بررسي كارايي روش طيف‌سنجي زير‌قرمز نزديك در شناسايي رنگزاي طبيعي روناس از رنگزاي مصنوعي، مورد استفاده در خامه فرش دستباف

Investigating the Performance of NIR Spectrometry for Identifying Madder as a Natural Dye from Synthetic Dyes Used in Handmade Carpet

با توجه به تفاوت قيمت و ارزش رنگزاهاي طبيعي در مقابل مصنوعي، شناسايي اين دو دسته در فرش دستباف از اهميت بسياري برخوردار است. در اين تحقيق هدف بررسي روش طيف‌سنجي زير قرمز نزديك جهت شناسايي رنگزاي طبيعي روناس از رنگزاهاي مصنوعي مورد استفاده در فرش دستباف مي‌باشد. براي انجام اين مهم نمونه‌هاي نخ پشمي با دو نژاد بلوچي و كرمانشاهي با رنگزاي طبيعي روناس با دندانه‌هاي زاج سفيد و كلريد قلع و رنگزاهاي مصنوعي جهت تهيه فام‌هاي رنگي متداول قرمز رنگرزي گرديد. بدين ترتيب 60 نمونه رنگرزي شده شامل 24 نمونه روناس، 10 نمونه تركيبي، 26 نمونه مصنوعي، و 5 نمونه از صنعت، و در مجموع 65 نمونه تهيه شد. نتايج نشان مي‌دهد طيف انعكاسي نمونه‌هاي رنگرزي شده با روناس در ناحيه NIR همچنان شيب افزايشي دارد درحالي كه براي نمونه‌هاي رنگرزي شده با رنگزاهاي مصنوعي افزايش چنداني را نشان نمي‌دهد. با توجه به نتايج اين طرح، شناسايي روناس از نمونه‌هاي مصنوعي با بررسي طيف NIR نمونه‌ها كاملا امكان‌پذير بود و براي نمونه‌هاي مورد بررسي تقريبا بدون هيچ خطايي شناسايي انجام شد. هرچند بررسي بر روي تعداد نمونه‌هاي بيشتر پيشنهاد مي‌شود. البته در مورد نمونه‌هايي كه با مخلوط روناس و رنگزاي مصنوعي رنگرزي شده بودند شناسايي امكان‌پذير نشد. اين نمونه ها جز يكي از دو گروه مصنوعي يا طبيعي قرار مي گرفتند.

Due to the difference between price and value of natural versus synthetic dyes, it has always been very important to distinguish these two categories for handmade carpet. This study aimed to investigate Near-IR spectrometry technique to identify natural madder and synthetic dyes used in handmade carpets. To do this woolen samples with two major races (Baluchi and Kermanshahi) were dyed with madder dye with alum and tin chloride mordant, and also synthetic dyes to provide conventional red-colored shades. The 60 dyed samples including of 24 madder, a set of 10 mixed (combination of Madder and synthetic dyes), 26 synthetic dyes, and 5 cases gotten from carpet, and in total 65 samples were prepared. Results showed that the spectral reflectance of the madder samples has an increasing slope in NIR region while the NIR spectral reflectance of synthetic dyes does not show any noticeable increasing trend. Considering the obtained results of this research, NIR spectrometry can be a feasible method to distingush between madder and synthetic dyes and it was quiet possible for the test samples with almost no errors. However, investigating on more samples would be suggested. Note that it is not possible to detect samples dyed with a mixture of madder and synthetic dyes. The mixed samples were presented in one of the two groups; synthetic or madder.