ارزيابي مقاومت دارويي در بيماران مبتلا به سل ريوي و عوامل موثر بر آن (1389-1384)

Assessment of drug resistance in tuberculosis patients and the factors affecting it (2005- 2010)

چكيده زمينه و هدف: امروزه يكي از مشكلات اساسي درمان بيماري سل موضوع مقاومت دارويي است. مطالعه حاضر با هدف تعيين مقاومت دارويي سويه‌هاي مايكوباكتريوم جدا شده از بيماران مبتلا به سل ريوي نسبت به داروهاي ضد سل و عوامل موثر در آن طراحي شده است. مواد و روش‎ها: طي يك مطالعه مقطعي، تمام بيماران مسلول تحت پوشش مركز بهداشت استان مركزي (917 نفر) بين سال‌هاي 1384 تا 1389 وارد مطالعه شدند. از تمام بيماران مبتلا به سل ريوي مقاوم به درمان طي اين سال‌ها كشت و آنتي بيوگرام با روش استاندارد (proportional) به عمل آمد. نهايتا با مدل رگرسيون لجستيك و با استفاده از نرم افزار SPSS عوامل موثر بر مقاومت دارويي شناسايي شدند. يافته ها: در اين بررسي ميزان مقاومت كلي در بيماران اسمير مثبت 3/7 درصد بود. ميزان سل مقاوم به چند دارو معادل 3/4 درصد بود. 5/0 درصد بيماران اسمير مثبت به هر پنج دارو مقاوم بودند. مقاومت دارويي در طي اين سال‌ها روند افزايشي داشته است. بيشترين مقاومت مربوط به ايزونيازيد (8/68 درصد) و بعد از آن به ترتيب ريفامپين(5/62 درصد)، پيرازيناميد(25 درصد)، اتامبوتول (9/21 درصد) و استرپتومايسين(9/21 درصد) بود. بيشترين ميزان مقاومت در گروه سني 15 تا 45 سال بود. بروز مقاومت با جنس مذكر، درجه مثبت بودن اسمير، عود سل و ابتلا به HIV مرتبط بود. نتيجه گيري: بررسي مقاومت دارويي سويه‌هاي مايكوباكتريوم مورد مطالعه در طي 6 سال نشان‌گرآن است كه روند آن رو به افزايش بوده و به همين دليل توجه دقيق جهت جلوگيري از به وجود آمدن سويه‌هاي مقاوم و انتشار آن ضروري است. واژگان كليدي: آنتي بيوگرام، داروهاي ضد سل، مايكوباكتريوم توبركولوزيس، مقاومت دارويي

Abstract Background: Nowadays, one of the basic problems of tuberculosis treatment is drug resistance. This study was done to determine the drug resistance of mycobacterium strains isolated from patients with pulmonary tuberculosis to anti-tuberculosis drugs and determine the affecting factors. Materials and Methods: In a cross-sectional study, all patients with tuberculosis who were covered by Markazi Province Health Center (917 persons) during 2005 to 2010 were included in this study. For all patients with resistant pulmonary tuberculosis, culture and antibiogram by standard method (proportional) were done. Effective factors in drug resistance were identified by logistic regression model using SPSS software. Results: Overall, the rate of resistance in patients with smear-positive was 7.3% and the rate of MDR-TB was equivalent to 4.3%, and 0.5% of smear positive patients were resistant to all five drugs. The most resistant strains were isoniazid (68.8%), rifampin (62.5%), pyrazinamide (25%), ethambutol (21.9%), and streptomycin (21.9%), respectively. The highest rate of resistance was in the 15-45 years age group. The incidence of resistance was significantly associated with sex, grade of smear positivity, relapse of TB, and HIV infection. Conclusion: The study of drug resistant mycobacterium strains over six years showed a growing trend. Therefore, close attention to prevent the production and dissemination of resistant strains is very essential. Keywords: Antibiogram, Anti-tuberculosis drugs, Mycobacterium Tuberculosis, Resistance