ارزيابي راهبردهاي بيابان زدايي با كاربرد مدل تحليلي سلسله مراتبي فازي(FAHP) مطالعه موردي منطقه خضرآباد يزد

Assessment of de-desertification alternatives using Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP): Case study of Khezrabad region in Yazd

به منظور بالا رفتن بازدهي طرح هاي كنترل، احيا و بازسازي اراضي تخريب يافته و جلوگيري از اتلاف سرمايه هاي محدود، همواره در طرح هاي بيابان زدايي، خلا روشي كه بتواند معيارها و راهكارهاي مختلف را در نظر بگيرد و از آن ميان بر مبناي ساختاري سيستماتيك و ديدگاه گروهي، راه حل هاي بهينه را ارايه دهد، مشهود بوده است. همواره مشاهده مي شود كه راهبردهاي ارايه شده بر مبناي نظر كارشناس و به صورت بخشي و غير سيستماتيك و غير همه جانبه نگر بوده است و سابقه اي در به كارگيري مدل هاي نظام مند، از جمله مدل هاي تصميم گيري چند معياره (MADM) در زمينه بيابان زدايي وجود ندارد. لذا در اين پژوهش سعي شد از مدل سيستماتيك فرايند تحليلي سلسله مراتبي فازي (FAHP)، به منظور ارايه راهكارهاي بهينه در بيابان زدايي استفاده شود. در اين پژوهش از روش دلفي فازي(Delphi Fuzzy) و به طريقه مقايسات زوجي(Pire Wise) نظرات متخصصان نسبت به ارجحيت و اولويت معيارها و راهبردها، ارزيابي شد. سپس با تشكيل ماتريس تصميم گيري فازي و از طريق مدل FAHP اولويت نهايي راهبردها به دست آمد. اين مدل به منظور ارزيابي كارايي در ارايه راهبردهاي بهينه، در منطقه خضرآباد يزد مورد استفاده قرار گرفت. بر مبناي نتايج حاصل، راهبرد تعديل در برداشت از منابع آب زيرزميني با ميانگين وزني93% به عنوان مهم ترين راهبرد بيابان زدايي در منطقه تشخيص داده شد و ساير راهبردها نقش موثري در كنترل بيابان زايي در منطقه ندارند.

In order to enhance the efficiency of control plans, reclamation and restoration of destroyed lands and prevention of limited capitals loss are necessary. Absence of a method for covering various criteria and alternatives and proposing the optimal solutions based on a systematic structure and collective view has been always noticed in de-desertification plans. It has been always observed that the alternatives are proposed based on the expert’s partial, nonsystematic and non-holistic view while he or she has no experience in application of systematic models, such as Multiple Attribute Decision Making (MADM), in de-desertification. Therefore, in this study, the systematic Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) model has been used for proposing optimal solutions to de-desertification. In this study, opinions of experts about the priority of criteria and alternatives were assessed by Fuzzy Delphi method and Pirewise comparisons. Then, the final priority of alternatives was obtained by using fuzzy decision making matrix and FAHP model. This model was employed for assessing the efficiency of proposing optimal alternatives in Khezrabad region in Yazd province. According to the obtained results, modification of groundwater withdrawal, with an average weight of 93%, was identified as the optimal de-desertification alternative in the study area, and other alternatives were found to have an insignificant role in control of desertification