بررسي عوامل مرتبط با مصرف بي رويه دارو در مراجعين به درمانگاه شبانه روزي

Assessing Related Factors on the Illicit Use of Medications in Abbas Abad City(mazandaran): A Cross Sectional Study

خوددرماني از جمله مشكلات موجود در چرخه درمان مي‌ باشد كه يك مسيله اجتناب ناپذير است، در كشور ايران اين موضوع به صورتي در آمده است كه يكي از مهم ترين دلايل مصرف بي رويه دارو محسوب مي‌ شود. لذا اين مطالعه با هدف تعيين عوامل مرتبط با مصرف بي رويه دارو در مراجعين به درمانگاه شبانه روزي شهرستان عباس آباد(استان مازندران) انجام شد. مواد و روش ها: اين تحقيق به صورت توصيفي-مقطعي در سال 1392 انجام شد و 300 نفر از مراجعين به درمانگاه شهرستان عباس‌ آباد به صورت تصادفي انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه توام با مصاحبه جمع آوري گرديد، سپس جهت تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده از آزمون آماري كاي دو استفاده شد. يافته هاي پژوهش: تجزيه و تحليل داده هاي آماري ارتباط معني دار بين متغيرهاي سن، جنس، تحصيلات و شغل افراد مورد مطالعه با تك تك سوالات پرسش نامه ها در مورد علل احتمالي مصرف خودسرانه دارو و انتخاب شكل تزريقي دارو به دست آمد.(P < 0.05) رابطه ميزان مصرف خودسرانه دارو با وضعيت تاهل افراد مورد مطالعه، جنسيت، تاثير تحصيلات و شغل افراد اندازه گيري شد. مردان با 204 نفر نسبت به زنان با 96 نفر، متاهلين با 176 نفر نسبت به مجردين با 124 نفر، مقطع ديپلم يا پيش دانشگاهي با 137 نفر و سپس ليسانس با 82 نفر نسبت به بقيه مقاطع و افراد با شغل آزاد با 88 نفر سپس كارمندان با 54 نفر نسبت به بازنشستگان و بيكاران بيشتر خوددرماني مي كردند. در مطالعه ما نيز مهم ترين علل مصرف خوسرانه و بي رويه دارو شامل تهيه آسان دارو از داروخانه ها بدون نسخه(98 درصد)، در دسترس بودن داروها(در منزل و يا گرفتن از آشنايان)(7/96 درصد)، و عدم اطلاع صحيح از اثرات داروها(7/72 درصد) و مهم تلقي نكردن بيماري از سوي فرد(7/72 درصد) بوده است. بحث و نتيجه گيري: لازم است براي افزايش آگاهي و ارتقا نگرش و عملكرد افراد برنامه هاي آموزشي خاصي تدوين شود و با استفاده از روش ها و وسايل آموزشي مختلف در اختيار مردم قرار گيرد. خوددرماني به تنهايي نه خوب است نه بد. سياست گزاران در سطح خرد و كلان بايد مداخلاتي انجام دهند تا استفاده نامناسب از داروها و مصرف داروهاي مضر كاهش يابد. اقداماتي كه به اين امر كمك مي ‌كند: 1-محدود ساختن دسترسي بي قيد و شرط جامعه به داروها، خصوصاً داروهاي با عوارض جانبي خطرناك. 2-آموزش نحوه مصرف نگهداري دارو به بيمار از پزشك و داروساز 3-آموزش عمومي جامعه جهت مصرف منطقي داروها و محدود كردن تعداد و نوع داروهايي كه در منزل انبار مي ‌شوند 4-ارتقا كيفيت خدمات بهداشتي و درماني و افزايش دسترسي جامعه به سيستم ارايه خدمت، كه موارد نام برده شده در جهت كاهش اولويت هاي به دست آمده علل مصرف خودسرانه دارو در مطالعه ما بسيار كمك كننده مي باشد.

Introduction: Self-treatment is a one of the main inevitableproblems in remedy cycle. In Iran, self treatment is so common that h-as caused the exessive use of drugs in the country.Therefore, this study aimed at dete-rming the influencial factors on self-trea-tment in the boarding clinic of Abasabad city (Mazandaran province). Materials & Methods: This is a descriptive cross-sectional study carried out in 2013 and 300 individuals refering to the Abas-abad’s clinic were selected randomly. Data was collected by a questionnaire as well as interviews and then the Chi-square test was used to analyze the data. Findings: Results of data analysis showed a significant relationship between the varia-bles of age, gender, education and occup-ation of people under study andeach of the questionaires’ items about the probable reasons of headstrong use of medicine and the selection of injection form (p value < 0.05). We evaluated the relationship of exessive medicine use with matrimory sta-tus, gender, the effect of education and a-ccuption of people under study. It was found that self treatment is used by 204 men compared to 96 women, 176 married as compured to 124 singles, 137 preuniv-ersity level compared to 82 granduates. In our study, the major common of exessive use of drugs were easy availability of drugs from drugstors without prescription (98%), available drugs at home or getting from others (96.7%), lack of awareness on the dr-ugs’ complications (72.7%), and give little atttention to diseases by the individual (72.7%). Discussion & Conclusion: In order to incr-ease individuals awareness and perform-ance, especial educational programms sho-uld be designed and presented to people via various educational methods and proc-edures. Self-treatment is itself neither good nor bad. Policy makers should do interv-entions in both micro and macro levels to decrease inappropriateuse of medicines. The interventions include: Restrictingeasy access to medicines especially harmful and dangrous medicines; Instruction on how to use and maintain medicine to patient by physician and pharmacist; General training of society for rational use of medicines and limiting the number and type of medicines stored at home; Elevation the quality of sanitary and treatment services and incr-easing the access of society to service pres-entation system. The above mentioned are very helpful in our study for decreasing obtained preferences regarding the obstinate use of medicines.