طبقه‏بندي مراتع جهت بهره‏برداري بهينه با بكارگيري روش تلفيقي تحليل تاكسونومي عددي و مولفه اصلي (مطالعه موردي استان زنجان)

Classification of Pastures to Reach Optimum use with Application of Numeral Taxonomy Methods (Case Study of Zanjan Province)

رتبه‎بندي مراتع در مديريت صحيح و استفاده بهينه از مراتع داراي اهميت است. مطالعه حاضر با توجه به اهميت شناسايي وضعيت مرتع در مديريت صحيح و استفاده بهينه از مراتع انجام گرفت تا با به‌كارگيري تلفيقي از تحليل تاكسونومي عددي و روش مولفه اصلي و معرفي شاخص‌هاي موثر بر وضعيت مراتع به رتبه‌بندي و شناسايي وضعيت مراتع شهرستان زنجان بپردازد. ميزان 75 درصد مراتع بر اساس طبقه‌بندي صورت گرفته در خصوص 59 طرح مرتعداري شهرستان زنجان در سال 1390 با شاخص‌هاي اجتماعي، اقليمي، زيرساختي و بهره‏برداري در نظر گرفته شده خوب، 66 درصد مراتع متوسط و 75 درصد مراتع ضعيف به درستي طبقه‌بندي شده‏اند. نتايج برآورد رابطه ميان رديف وضعيت مرتع (تعيين كننده طبقه مرتع) حاكي از آن است كه شاخص زيرساختي و شاخص بهره‏برداري بيشترين تاثير را بر عدد رديف دارا مي‏باشند. از اين‌رو توصيه مي‏گردد تا زيرساختي با انجام اقداماتي نظير بوته‏كاري، بذرپاشي، كپه‏كاري و كودپاشي در مراتع شاخص افزايش يافته و شاخص بهره‏برداري با كاهش ظرفيت مجاز مراتع، كاهش دام مازاد بر مراتع و كاهش مدت زمان بهره‏برداري بهبود يافته و به اين ترتيب وضعيت مراتع بهبود يافته و از تخريب سريع مراتع كاسته شود.

The classification of pastures is an important issue in management and optimum use of pastures. The attempt of this study is to use a numeral taxonomy and factor analysis methods were applied to classify the grassland areas in Zanjan Province in 1390. The results of the study indicates that out of 59 grassland projects in the province, 75%, 66% and 75% are good, average and weak respectively. The results also show that factors such as infrastructure and utilizing are the main factors affecting on numbers of row in the model. Therefore, it would be suggested that planting, seeding, use of fertilizer, and livestock reduction in standard grasslands could help to improve the status of grasslands in the study area.