نظام آييني عزاداري به مثابه نظام ارتباطي

Ritual System of Muharram as Communicative System

آيين‌هاي عزاداري بخشي كليدي از فرهنگ شيعي هستند. اين آيين‌ها فارغ از كاركردهاي مذهبي،‌ دلالت‌ها و كاركردهاي اجتماعي بسياري نيز دارند. نظام‌هاي آييني را مي‌توان به مثابه نظامي نمادين كه بيانگر و بسترساز كنش‌هاي ارتباطي هستند، مورد مطالعه قرار داد. در اين نوشتار تلاش شده كه نظام آييني محرم به عنوان نظام ارتباطي و تعاملي ميان كنشگران آييني مورد بررسي قرار گيرد. براي اين‌كار از رويكردهاي انسانشناسي نمادين و بويژه نظريات ويكتور ترنر استفاده شده‌است. آيين‌هاي عزاداري محرم و نمادهاي آييني آن با قدرت ارجاعي و تراكم معناي كه در بطن خود دارند، نقش مهمي در توليد و مبادله معنا در حيات اجتماعي مومنان شيعي را ايفا مي‌كنند. آنچه كه از خلال اين تجربه‌هاي آييني رخ مي‌دهد، نوعي برساخت جهان اجتماعي شيعي و زمينه‌سازي و مشروعيت بخشي به تغييرات اجتماعي و فرهنگي جامعه شيعي است. به عبارت ديگر تجربه آييني در عزاداري، كنشي ارتباطي در برساخت جهان اجتماعي و هويت گروهي مومنان است. اين فرآيند آييني و ارتباطي، امري تاريخ‌منداست كه از خلال تاريخ و بر حسب شرايط تاريخي شكل مي‌گيرد.

Mourning rituals of Muharram are as a central part of Shia culture. These rituals beside of their religious function, have many social and cultural function. Ritual system can be considered as symbolic system that provide a context for communicative action.In this paper the ritual system of Muharram studies as communicative and interactive system among actors. This issue analyzed through symbolic anthropology and Turner`s theory on ritual. Mourning rituals of Muharram and their ritual symbols as a meaningful complex, have a key role in production and exchange of meanings in social life of Shias. What happens through these rituals is a kind of social construct of Shia community and representing and legitimating of social and cultural changes. By these communicative interactions, shia identity is constructed. This ritual process is a historical and contextual process.