مقايسه تركيب‌هاي شيميايي اسانس گياه Mindium laevigatum (Vent.) Rech. f. & Schiman-Czeika در زمان‌هاي مختلف رشد در منطقه كاشان

Essential oil composition in vegetative and reproductive organs of Mindium laevigatum (Vent.) Rech. f. & Schiman-Czeika from kashan Rahagh and Shahsavaran habitats

چكيده جنس "گل شكافته"(Mindium L.) متعلق به تيره گل استكاني (Campanulaceae)، داراي گونه‌هاي بوته‌اي متعددي است كه تاكنون بالغ بر 7 گونه از اين جنس در جهان و 3 گونه از ايران گزارش شده ‌است. در اين تحقيق تركيب‌هاي شيميايي اسانس اندام‌هاي رويشي و زايشي گياه "گل شكافته" (Mindium laevigatum (Vent.) Rech. f. & Schiman-Czeika) واقع در دو رويشگاه رهق و شهسواران كاشان مورد بررسي قرار گرفته‌ است. ساقه و ميوه‌هاي رسيده اين گياه در بهار سال 1390 جمع‌آوري و در شرايط آزمايشگاه خشك شدند و به روش تقطير و استخراج با بخار همزمان با حلال آلي (SDE) اسانس‌گيري شدند. براي شناسايي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل‌ شده به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. تعداد 43 تركيب شيميايي در اسانس ميوه و 34 تركيب در اسانس ساقه‌هاي گياه رويشگاه رهق شناسايي شدند. 42 تركيب شيميايي در اسانس ميوه و 44 تركيب در اسانس ساقه‌هاي گياه رويشگاه شهسواران شناسايي شد. اجزاي اصلي اسانس ميوه گياه در رويشگاه منطقه رهق شامل: هني‌كوزان (58/9%)، پالميتيك اسيد (41/7%)، پي-وينيل گواييكول (97/4%) و دي هيدرو‌كارويول (47/4%) بودند. اجزاي اصلي اسانس ساقه گياه در رويشگاه منطقه رهق شامل: پالميتيك اسيد (93/30%)، لينولييك اسيد (32/10%)، ميرستيك اسيد (97/5%) و پلارگونيك اسيد (25/4%) بودند. تركيب‌هاي عمده اسانس ميوه گياه رويشگاه منطقه شهسواران شامل: لينولييك اسيد (63/18%)، پالميتيك اسيد (13/14%)، هني‌كوزان (47/7%) و نونادكان (52/3%) بودند. اجزاي اصلي اسانس ساقه گياه رويشگاه منطقه شهسواران شامل: پالميتيك اسيد (67/33%)، لينولييك اسيد (56/6%)، اتيل پالمتات (32/5%) و اوژنول (14/3%) بودند. بيشترين اجزا تشكيل‌دهنده اسانس اندام‌هاي رويشي و زايشي گياه گل‌شكافته موجود در دو رويشگاه، تركيب‌هاي مومي و سنگين بودند. واژگان كليدي: اسانس، پالميتيك اسيد، تركيب‌هاي شيميايي، گل استكاني، گل شكافته.

In this research due to comparative of ecological requirements, phytochemical and anti oxidant activity of aerial parts of Dittrichia graveolens (L.) Greuter. Aerial parts of plant were collected from natural habitats of plant (Bandargaz-14m) in August 2013 and in many field observation and all traditional data about plant parts and their uses in traditional medicine were obtained by rural people of this region. Ethanolic and mehanolic extracts were obtained by maceration and ultrasonic methods and their anti oxidant activity were evaluated by DPPH test against free radicals of DPPH (P < 0.05). Ecological data showed that Bandargaz region in Golestan province (680m) have semi temprate climate, annual precipitation 577.3 mm, annual temperature 18.7 ?C in soil with high humus, silty loam soil, Ph 7.7, Ec 8.5 desizimens. Phonologic survey were showed that the plant was growing in April , flowering stage in August and then falled in late of October and which have been used by the rural people as anti septic, anti inflammation and anti pathogen with combination of Artemisia sieberi and Provskia abrotanoides to prevent and treat of many chronic ailments. Laboratory data showed that the methanolic extract of aerial parts in ultrasonic method has more secondary metabolites such as TP (0.092 mg/g) and TF content (0.045 mg/g) with highest antioxidant activity against DPPH free radical with high IC50=67?g/ml, respectively. Finally these results were confirmed of traditional uses of this plant as strong anti infection, sedative, and anti inflammation