بررسي فيتو شيميايي اسانس گياه Teucrium polium L. در شرايط مختلف اكولوژيك استان اصفهان

Essential oil composition of Teucrium polium L. in different ecological conditions (Isfahan province)

چكيده گياه مريم نخودي (Teucrium polium L.) يكي از گونه‌هاي دارويي و معطر كشور است كه مواد موثره آن علاوه بر كنترل بيماري‌هاي قارچي و ميكروبي، در صنايع آرايشي و بهداشتي نيز كاربرد دارد. هدف از اين مطالعه بررسي اثر عوامل مختلف اكولوژيكي بر كميت و كيفيت مواد موثره اسانس گياه مريم نخودي در 10 رويشگاه مختلف استان اصفهان مي‌باشد. بدين‌منظور، پس از جمع‌آوري نمونه‌ سرشاخه‌هاي گل‌دار گياه از رويشگاه‌هاي مختلف، نسبت به اسانس‌گيري از آنها با روش تقطير با آب و شناسايي و آناليز اجزا اسانس با استفاده از دستگاه GC/MS انجام گرفت. نتايج عمليات ميداني نشان داد كه رويشگاه‌هاي طبيعي گياه در محدوده ارتفاعي 1095 تا 2455 متر، شيب 60-2 درصد، اقليم استپي، نيمه استپي تا نيمه بياباني با بارش سالانه 100 تا 600 ميلي‌متر و در خاك‌هاي سبك تا سنگين و pH نسبتاً قليايي و كم شور مي‌باشد. اسانس گياه در منطقه قهرود با بازده (3/1 درصد) از بالاترين مقدار برخوردار بود. تركيب بتا-كاريوفيلن در مناطق سميرم (27/47 درصد)، دران (33/20 درصد)، رامشه (48/18 درصد)، قهرود (15/18 درصد)، قمشلو (19/13 درصد) و چادگان (3/9 درصد) متغير بود سپس تركيب آلفا-پينن در مناطق هفتومان (46/20 درصد) و عروسان (48/11 درصد) و ماده موثره: ترانس- پينوكارول در نواحي نطنز (55/14 درصد) و انارك (30/13درصد) از بيشترين مقدار برخوردار مي‌باشند. نتايج نشان داد كه جمعيت‌ مريم نخودي در منطقه قهرود، به لحاظ توليد اسانس و كيفيت مواد موثره، جهت كشت و تكثير در مزارع با شرايط اقليمي و خاكشناسي مشابه قابل توصيه مي‌باشد. واژگان كليدي: اسانس، اصفهان، رويشگاه‌هاي مختلف، مريم نخودي

Teucrium polium L. is one of the most medicinal plants which has been used as anti fungal and anti bacterial. The purpose of this study was to investigate the effect of different ecological factors on chemical essential oil of Teucrium polium in Isfahan province. Aerial parts of plant were collected and essential oil was extracted by Distilled water and samples were analyzed by GC/MS. The results showed that this plant grow from height ranging : 1095 to 2455 m, the longitude and latitude of 50 22 to 55 10 to 31 12 to 33 52,2-60% gradients in different directions, in steppe, semi-steppe and semi-desert climates with rainfall 100 to 600 mm annually in heavy soils with poor of organic matter, nitrogen, phosphorus and low salinity. Ghohrood region had the highest percentage of essential oil (1.3%). The most component were B-caryophyllene in Semirom (47.27%), Daran (20.33%), Ramshe (18.48%), Ghohrood (18.15%), Ghomeshloo (13.19%), Chadegan (9.3%), ? –pinene in Haftooman (20.46%), Aroosan (11.48%) and trans pinocarveol in Natanz (14.55%) and Anarak (13.30%). So Teucrium polium populations that are deployed in the region Ghohrood is recommended in order to cultivation and reproduce in areas with similar climatic conditions and the soil.