مديريت نظام سلامت و سزارين انتخابي در ايران: يك مطالعه كيفي

Health system management and strategies to decrease elective cesarean section: a qualitative study

آمار سزارين انتخابي در اغلب كشورهاي دنيا از جمله در ايران به طور چشمگيري در حال افزايش است و افزايش بي‌رويه‌ي آن به معضلي براي مسيولان سلامت بخش هاي بهداشت و درمان تبديل شده است. از آنجايي كه هنور نه تنها مطالعات منتشر شده اي كه بهبود پيامدها را براي مادر و يا نوزاد را به روش سزارين انتخابي گزارش نمايد وجود ندارد، بلكه نشان داده شده است كه نسبت به زايمان به شيوه واژينال با پيامدهاي ناگوار بيشتري همراه است. از سوي ديگر با تغيير سياست‌هاي جمعيتي از تحديد مواليد به سوي تشويق مواليد، سزارين‌هاي تكراري كه عمده دليل سزارين هاي انتخابي محسوب مي‌شوند با خطرات و پيامدهاي بيشتري همراه خواهند بود. از اين رو با توجه به هزينه‌هايي كه به صورت‌هاي مختلف به نظام سلامت تحميل مي‌گردد، امري خيراخلاقي تلقي مي‌شود. با وجود برنامه‌هاي ترويجي متعددي كه اداره سلامت مادران وزارت بهداشت در سال‌هاي گذشته تاكنون به منظور كاهش سزارين طراحي و اجرا نموده است، هنوز راهكار مناسبي كه بتوان از آن براي كاهش ميزان سزارين انتخابي بهره گرفت مورد بحث است. از اين رو هدف مطالعه حاضر بررسي چالش‌ها و راهكارهاي مرتبط با حوزه مديريت نظام سلامت از ديدگاه صاحب‌نظران براي كاهش ميزان سزارين بوده است كه به شيوه كيفي طراحي گرديد. يازده مصاحبه عميق فردي مبتني بر هدف بر اساس راهنماي مصاحبه با ماما، متخصص زنان و متخصص جامعه‌شناسي در حوزه‌‌هاي مختلف شغلي انجام شد. جهت افزايش صحت و استحكام داده‌ها قابليت پذيرش، قابليت اعتماد، قابليت تاييد و قابليت انتقال داده ها مورد بررسي قرار گرفت. تحليل داده‌هاي كيفي منجر به توليد چهار مفهوم "استانداردسازي"، "آموزش"، "اصلاح و وضع قوانين و مقررات" و "نظارت بر عملكرد" گرديد. هرگونه كاهش در ميزان آمار سزارين ضمن اين كه به هماهنگي‌هاي بين بخشي نياز مند است، وابسته به مداخله جدي مجموعه مديريتي نظام سلامت است.

Objective (s): Elective caesarean sections in most countries including Iran has increased dramatically and became a serious problem for the health system. This study aimed to assess challenges and strategies to decrease elective cesarean section as faced by health system management using a qualitative approach. Methods: Eleven semi-structured interviews conducted with midwives, obstetricians and sociologist. They were asked to elaborate on issues that health system is facing with. Data were analyzed in a conventional fashion. Results: Four concepts emerged from the qualitative data analysis including: ‘performance supervision’, ‘standardization’, ‘regulations’, and ‘education’. Conclusion: Any decrease in caesarean sections requires integrative coordination and can be achieved only by substantial interventions by health system management.