روابطبينامتني قران باخطبه هاي نهج البلاغه

TheI ntertextual Relations of the Quran and the Sermons of Nahj al-balagha

چكيده متن هاي گوناگون از ديرباز، با يكديگر ارتباطي بينامتني داشته و از نظر زباني، وزني و معنايي بر يكديگر اثر گذاشته و از هم اثر پذيرفته اند. اگر چه اين ارتباط از گذشته مطرح بوده است و تبادل كلام هنري را در بسياري از آثار گذشتگان مي بينيم، در دوره معاصر، ميخاييل باختين، انديشمند روسي، بار ديگر، مقوله بينامتني را از ديدگاهي نو بررسي كرده و كساني همچون ژوليا كريستوا، رولان بارت و هارولد بلوم، تحت تاثير باختين، به اين مسيله پرداخته اند. بر اساس نظريه بينامتني، هر متن بر پايه متوني كه پيشتر خوانده ايم، معنا مي دهد و بر رمزگاني استوار است كه پيشتر شناخته ايم. پيوند ناگسستني مفاهيم نهج البلاغه و قرآن كريم، از ژرفايي بسيار برخوردار است و به روساخت، محدود نمي شود؛ بلكه در سطح ژرف ساخت، پيوندي عميق ميان اين دو كتاب برقرار است؛ به طوري كه در بسياري از موارد، 222 / روابط بينامتني قرآن با خطبه هاي نهجالبلاغه درك دقيق معناي مورد نظر امام )ع( جز از طريق آشنايي با متن پنهان و شناخت چگونگي رابطه اين دو كتاب با يكديگر ميسر نيست. با خوانش دقيق خطبه هاي نهج البلاغه، به اين نتيجه مي رسيم كه بيشترين شكل روابط بينامتني قرآن با خطبه هاي نهج البلاغه، به صورت نفي متوازي است كه در آن، امام )ع( توانسته است نوعي سازش ميان متن پنهان و متن حاضر ايجاد كند و تعاملي آگاهانه با آن پديد آورد.