بررسي سامانه كانه‌زايي فلزات پايه و گرانبها در محدوده‌هاي معدني چشمه‌حافظ و چالو، ‏كمان ماگمايي ترود-‏‎ ‎چاه‌شيرين

Base and Precious Metal Ore-Forming System in the Cheshme Hafez and ‎Challu Mining Area, Torud-Chah Shirin Magmatic Arc

كمان آتشفشاني-‏‎ ‎نفوذي ترود- چاه‌شيرين در جنوب فروافتادگي كوير چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، ميزبان رخدادها و ذخاير معدني بي‌شماري همچون سرب و روي، مس، نقره و طلا است كه كانسارهاي ‏چندفلزي نوع رگه‌اي چشمه‌حافظ (سرب- روي± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مركز آن قرار دارد. در اين پهنه، فعاليت‌هاي آتشفشاني‌ كالك‌آلكالن ترشيري و كاني‌سازي مرتبط با آن بيشتر ‏در ارتباط با گسل‌هاي چپ‌گرد انجيلو در شمال و ترود در جنوب با راستاي شمال‌‌ خاوري- جنوب‌‌ باختري رخ‌ داده است. سنگ‌هاي رخنمون‌يافته در پهنه ترود- ‏‎ ‎‏ چاه شيرين شامل توالي‌هايي از سنگ‌هاي ‏رسوبي، آتشفشاني و آتشفشاني- تخريبي است. اين سنگ‌ها شامل سيلت‌سنگ و ماسه‌‌سنگ‌ نازك‌لايه، سنگ‌هاي آذرين بيروني حدواسط، لاپيلي‌توف و‌ برش‌هاي آتشفشاني است. گدازه‌هاي آندزيت و ‏آندزيت‌بازالت‌ در منطقه چشمه حافظ و واحدهاي تراكي‌آندزيت و تراكي‌آندزيت بازالت‌ در منطقه چالو ميزبان كاني‌سازي گرمابي در اين مناطق هستند. كاني‌سازي در منطقه چشمه حافظ طي سه مرحله شامل، ‏‏1) كاني‌سازي رگه‌اي و انتشاري پيريت- كالكوپيريت با دماي همگن‌شدگي 188 تا 238 درجه سانتي‌گراد و شوري 6 تا 14 درصد وزني معادل نمك ‌طعام؛ 2) كاني‌سازي سولفيدي اصلي با ماهيت رگه‌اي، ‏انتشاري و برشي با دماي همگن‌شدگي 243 تا 276 درجه سانتي‌گراد و شوري 11 تا 18 درصد وزني معادل نمك ‌طعام؛ 3) كاني‌سازي جانشيني و رگه‌اي (كوارتز و كلسيت بي‌بر) با دماي همگن ‌شدگي 148 تا ‏‏185 درجه سانتي‌گراد و شوري 4 تا 11 درصد وزني معادل نمك ‌طعام است. كاني‌سازي در منطقه چالو نيز با گسترش كم و كاني‌شناسي ساده طي دو مرحله رخ داده است، 1) كاني‌سازي رگه- ‏‎ ‎رگچه‌اي پيشين ‏متشكل از هماتيت تيغه‌اي، مگنتيت، كالكوپيريت و پيريت نسل اول (‏I‏) با دماي همگن‌شدگي 332 تا 356 درجه سانتي‌گراد و شوري 7 تا 11 درصد معادل نمك‌ طعام و 2) كاني‌سازي پسين با ماهيت برشي و ‏استوك‌ورك متشكل از پيريت نسل دوم (‏II‏)، بورنيت، تتراهدريت، كلسيت رگه‌اي و كلريت با دماي همگن‌شدگي 290 تا 322 درجه سانتي‌گراد و شوري 3 تا 7 درصد وزني معادل نمك‌ طعام، رخ ‌داده ‏است. مي‌توان گفت با افزايش فاصله از منطقه چالو و نزديك شدن به منطقه چشمه حافظ، دماي همگن‌شدگي، شوري سيال كانه‌ساز و ژرفاي كاني‌سازي كاهش يافته و كاني‌زايي در‎ ‎‏ محدوده چشمه حافظ و چالو ‏در اثر اختلاط سيالات گرمابي و جوي رخ ‌داده است. ‏

The Torud-Chah Shirin volcanic-intrusive arc, in the south of Kavir-e-Chah Jam depression (SW of Damghan), hosted many Pb, Zn, Cu, Ag and Au ‎occurrences and deposits. Cheshmeh Hafez (Pb-Zn±Cu±Ag±Au) and Challu (Cu-Au±Ag) polymetallic vein-type ore deposits are the major one located in the ‎central part. The Tertiary calc-alkaline volcanism and related mineralization occurred along the main Anjillo fault in the north and the Torud fault in the south ‎with NW-SE trend. The exposed rocks in the Torud-Chah Shirin consist of volcaniclastic sequence composed of siltstone, thin bedded sandstone, lapilli ‎tuff and volcano breccias and mostly andesitic and andesitic-basalt flows. Main host rocks at Cheshmeh Hafez are andesite and andesitic-basalt, while in ‎Challu are trachy-andesite and basaltic trachyandesite, hosted polymetal hydrothermal mineralization in the area. Mineralization in the Cheshmeh ‎Hafez occurred in three main stage includes stage 1) vein and disseminated pyrite and chalcopyrite hosted in quartz with homogenization ‎temperature of 188 to 238°C and salinity of 6 to 14 wt.% NaCl equiv, stage 2) main sulfide mineralization with vein, disseminated and brecciate ‎texture hosted in quartz with homogenization temperature of 243 to 276°C and salinity of 11 to 18 wt.% NaCl equiv and stage 3) replacement ‎mineralization and vein-type (quartz and barren calcite) with homogenization temperature of 148 to 185°C and salinity of 4 to 11 wt.% NaCl equiv. ‎Mineralization in the Challu district with low expanse and simple mineralogy occurred at two stage composed of stage 1) vein and veinlet pre-‎mineralization stage includes specularite, magnetite, chalcopyrite and pyrite (I) hosted in quartz with homogenization temperature of 332 to 356°C ‎and salinity of 7 to 11 wt.% NaCl equiv and stage 2) brecciate and stock-work post-mineralization stage includes pyrite (II), bornite, tetrahedrite, vein-‎type calcite and chlorite with homogenization temperature of 290 to 322°C and salinity of 3 to 7 wt.% NaCl equiv. According to the recent studies, it ‎can be inferred that with distance increasing from Challu district to Chesmeh Hafez mining area, homogenization temperatures (Th), salinity and depth ‎of mineralization decreases gradually and mineralization at Challu and Cheshmeh Hafez districts have characteristics of an individual mineralization ‎system that caused by mixing of hydrothermal fluid with meteoric water. ‎