مسيله مطابقت در معرفت‌شناسي وجودي ملاصدرا

Problem of Correspondence in Mulla Sadra’s Ontological Epistemology

‌نظريه مطابقت در صدق، يكي از كهنترين و مهمترين نظريات در باب شناخت حقيقت است. فيلسوفان مسلمان تفسير واحدي از نظريه مذكور بدست داده‌ و تطابق ذهن و عين را صرفاً تطابقي ماهوي تلقي كرده‌اند. ملاصدرا نيز همگام با پيشينيان، در مبحث وجود ذهني و ديگر مباحث مرتبط با علم، از وحدت ماهوي ذهن و عين سخن ميگويد. جستار حاضر در صدد پاسخ به اين پرسش است كه چگونه ميتوان بر اساس امكانات دروني فلسفه ملاصدرا از مطابقت وجودي ذهن و عين در فلسفه‌ او سخن گفت؟ نگارنده در اين پژوهش سعي كرده است با تبيين برخي امكانات دروني فلسفه ملاصدرا، از جمله نگرش وجودي او به علم، تفكيك ميان علم و صورت ذهني، وحدت تشكيكي وجود، كينونتهاي پيشين انسان و در پي آن دريافت حضوري از پديده‌ها، به تبيين مطابقت وجودي ذهن و عين بپردازد. نتيجه اين بررسيها نشان ميدهد كه تطابق ماهوي در پي تطابق وجودي مطرح ميشود. بديگر سخن، اگر تطابق ماهوي را بپذيريم بايد مقدم بر آن تطابق وجودي را بعنوان مقوم تطابق ماهوي پذيرفته باشيم.

The correspondence theory of truth is one of the most ancient and important theories concerning the knowledge of truth. Muslim philosophers share the same interpretation of the above theory and consider it as the correspondence of the subject and object, which is a purely quiddative kind of correspondence. In line with early philosophers, Mulla Sadra speaks of the quiddative unity of the subject and object in relation to the discussion of mental existence and the other issues related to knowledge. The present paper intends to provide an answer to the question of how we can speak about the ontological correspondence of the subject and object in Mulla Sadra’s philosophy based on its internal capabilities. Here, through explaining some of the exclusive features and principles of his philosophy, such as his ontological view of knowledge, the distinction between knowledge and mental form, the graded unity of existence, man’s previous beings and, following it, the presential perception of phenomena the writer has tried to explicate the ontological correspondence of the subject and object. The results of the conducted research indicate that quiddative correspondence comes after ontological correspondence. In other words, if we agree with quiddative correspondence, we should initially and necessarily agree with ontological correspondence as a basis for the former.