كليدواژه :
كليدواژهها: اخلاق محيط زيست , اسلام , اصول جهاني , مسيحيت
چكيده فارسي :
چكیده زیستكرۀ زمین فارغ از مرزبندیهای سیاسی، دینی و زبانی نیازمند مراقبت ویژهای است. این مراقبت در سایۀ رعایت اصول اخلاقیِ مشتركِ جهانی تحقق میپذیرد كه میتوان تحت عنوان اخلاق زمین (Earth Ethics) از آن یادكرد. شاید، اصرار بر ارائۀ تعریف مشترك جهانی پیرامون رابطۀ انسان با خدا، خودش و دیگران ضرورتی نداشته باشد، اما سلامت و حفظ زیستكره نیازمند تعریفی مشترك از رابطۀ انسان با طبیعت است. بحران محیط زیست كه در قرن اخیر چهرۀ خود را آشكارتر ساخته است، موجبشدهاست علاوه بر بازنگری نحوۀ تعامل انسان با طبیعت در استفاده از علم و تكنولوژی، یك بازنگری كلی در همۀ ادیان و نحلههای فكری، دینی و اخلاقی در مورد جایگاه انسان در جهان و اخلاق زیستمحیطی صورتگیرد. شاید، بتوان مقالۀ لین وایت را بزرگترین محرك در این بازنگری در جهان مسیحیت دانست؛ بهگونهای كه از سال تألیف این مقاله (1967) تا كنون، به اشكال گوناگون در موافقت و مخالفت آن سخن رفته است كه تحت عنوان اخلاق زیستمحیطی (Environmental Ethics) كه زیرشاخهای از فلسفه است، از آن یادمیشود. در جهان اسلام نیز شاهد شكلگیری تألیفات و تحقیقات وسیع در این زمینه هستیم؛ از آن جمله، میتوان از آثار سید حسین نصر، پرویز منظور، محقق داماد، خالد فضلان و جوادی آملی نام برد. در این مقاله بر آنیم تا ضمن بیان گزارشی از این تحقیقات، به این امر تصریح كنیم كه بیآنكه لازم باشد برای حفظ محیط زیست به مكتب خاصی در غرب یا شرق رویآوریم، میتوانیم به جهانیهای مشترك در اخلاق زمین دستپیداكنیم كه از مكاتب و ادیان مختلف نشئت میگیرد. با شناخت و آموزش این اصول میتوان همزمان با حفظ محیط زیست، به توافقی جهانی در بخشی از اصول اخلاقی نیز نائل شد.
چكيده لاتين :
The Earth’s biosphere, regardless of political, religious, and linguistic boundaries, needs special care which is attainable if we observe common global ethical principles which can be called Earth Ethics. The emphasis on providing a common definition of mankind’s relationship with God, himself, and others does not seem necessary while the health and preservation of biosphere requires a common definition of mankind’s relationship with nature. Rearing its ugly head over and over in this century, the environmental crisis has called for a revision of human interaction with nature with respect to his using science and technology as well as an overall reconsideration of all religions and all schools of thought, both religious and ethical, concerning the human place in the world and environmental ethic. Perhaps, the main impetus of such reconsideration in Christian world came from Lynn White’s article, “Environmental Ethics”, which since its publication in 1967 up to now, have been extensively discussed by its opponents and proponents. In Islamic countries, such scholars as Seyyed Hossein Nasr, Parvez Manzoor, Seyyed Mostafa Mohaghegh Damad, Fazlun Khalid and Abdollah Javadi Amoli have carried out wide range of researches and written many publications on the subject. This paper attempts, in the first place, to give a general survey of the researches conducted up to now with the aim of showing that a common ground could be reached to preserve natural environment. The practice of learning and teaching such principles can both preserves natural environment and lead to a universal consent over some aspects of ethical principles.
