تاثير شدت‌هاي مختلف چرايي بر بيوماس اندام هوايي و زير زميني گونه Bromus tomentellus Bioss درمنطقه حفاظت شده بيجار

Effect of aboveground and belowground biomass of Bromus tomentellus with different grazing intensities in Bijar protected area

اين مطالعه به منظور تعيين رابطه بيوماس اندام هوايي و اندام زير زميني و ارزيابي تاثير شدت‌هاي چراي دام بر كميت بيوماس گونه Bromus tomentellusدر منطقه حفاظت شده (قرق) و مناطق همجوار در شهرستان بيجار استان كردستان انجام شد. پس از تعيين سه منطقه نمونه ‌برداري به عنوان تيمارهاي مختلف چراي دام (در مجاورت يكديگر) و با در نظر گرفتن خصوصيات توپوگرافي يكسان تيمارها، نمونه ‌برداري از پوشش گياهي در هر سه تيمار به روش تصادفي- سيستماتيك در قالب 20 پلات يك متر مربعي و در طول 2 ترانسكت عمود بر يكديگر به طول 100 متر انجام شد. به منظور تعيين رابطه احتمالي ميان وزن بيوماس اندام هوايي و اندام زيرزميني در هر يك از تيمارها، از رگرسيون خطي ساده استفاده شد. مقايسه داده‌ها در سه تيمار از طريق تجزيه واريانس يك طرفه و آزمون دانكن با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. نتايج نشان داد كه رابطه رگرسيوني معني‌داري بين بيوماس اندام هوايي و اندام زيرزميني اين گونه در تيمارهاي مختلف برقرار است. افزايش شدت چراي دام منجر به كاهش معني‌دار بيوماس اندام هوايي، اندام زيرزميني و بيوماس كل گونه مورد ارزيابي گرديده است. بدين ترتيب كه چراي متوسط و چراي سنگين نسبت به قرق (چرا نشده) به ترتيب معادل 37 و 80 درصد بيوماس اندام زير زميني را كاهش داده‌اند. از طرفي ميزان متوسط بيوماس كل در تيمارهاي قرق، چراي متوسط و چراي سنگين به ترتيب معادل 839، 75/488 و 88/132 كيلوگرم در هكتار برآورد شده است. هم‌چنين با افزايش شدت چراي دام سهم نسبي اندام هوايي كاهش و بر سهم نسبي اندام زيرزميني افزوده شده است. سهم نسبي بيوماس اندام هوايي از بيوماس كل در تيمارهاي قرق، چراي متوسط و چراي سنگين به ترتيب 97/54، 42/61 و 34/64 درصد و سهم اندام زيرزميني 03/45، 58/38 و 66/35 درصد برآورد گرديد. به طور كلي شدت‌هاي مختلف چراي دام كاهش محسوسي بر بيوماس اندام هوايي و بيوماس اندام زيرزميني گونه مذكور داشته‌اند، بنابراين توجه مديران اكوسيستم‌هاي مرتعي را در جهت حفاظت خاك و جلوگيري از قهقراي اين گونه مهم مرتعي ضروري مي‌سازد.

This study aimed to evaluate the effects of various grazing intensities including non-grazing (as control site), moderate grazing and heavy grazing on aboveground and belowground biomass of Bromus tomentellus in Bijar protected area- Kordestan province. Regression techniques were used to assess the relationships of aboveground and belowground biomass of the species, and one-way ANOVA and Duncanʹs test were used to compare all the treatments. According to the results, there was a linear relationship between aboveground and underground biomass in the different treatments. Increasing grazing intensity leads to a significant reduction in aboveground, belowground and total biomass of the plant species. The species biomass in moderatly and heavily grazed sites declined 37% and 80% respectively in compare with the control. ‏‏‏‏‏‏The average total biomass in the control, moderately and heavily grazed sites were estimated 839, 488.75 and 132.88 kg/ha respectively. The relative contribution of aboveground and belowground biomass of the species were decreased and increased respectively as the grazing intensities were increased. The relative contribution of aboveground biomass in the control, moderately and heavily grazed sites were 54.97%, 61.42% and 64.34% respectively. The relative contribution of belowground biomass in the control, moderately and heavily grazed sites were 45.03%, 38.58% and 35.66% respectively. The results of this study highlight the importance of controlling the grazing intensities to prevent soil erosion and losing the valuable plant species.